Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

İşsizlik Sigortası Ödeneği

Unemployment Insurance Benefits

Özlem BAL BEKTAŞ

İşsizlik sigortası, ülkemizde ilk kez 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunuyla mevzuatımıza kazandırılmıştır. İlgili Yasa kapsamında, sigortalı işsizlere Türkiye İş Kurumunca ayni ve nakdi yardımlar yapılmaktadır. Nakdi yardımların en başında, aynı Yasanın 50’nci maddesine göre ödenen işsizlik sigortası ödeneği gelmektedir. Ödenek, İşsizlik Sigortası Fonundan finanse edilmektedir. Ödenek miktarı, sigortalının son dört aylık prime esas kazançlar toplamı üzerinden bulunan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı oranındadır.

Fakat işsizlik sigortası ödeneği miktarı, her halde 4857 sayılı İş Kanununun 39’uncu maddesine göre, 16 yaşından büyüklere uygulanacak asgari ücretin aylık brüt tutarının %80’ini geçemeyecektir. Söz konusu ödenek, çalışılan ve ödenen prim gün sayısına göre 180, 240 veya 300 gün süreyle ödenmektedir ve sonunda işsizlik sigortası ödeneği, 4447 sayılı Yasanın 52’nci maddesinde tahdidi olarak sayılan hak düşürücü nedenlerden birinin gerçekleşmesi halinde son bulmaktadır.

Gelir Güvencesi, İşsizlik Sigortası Ödeneği, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, Ayni Yardım, Nakdi Yardım, Türkiye İş Kurumu, Mesleki Eğitim, Yeni İş Bulma, Uluslararası Çalışma Örgütü, İşsizlik Sigortası Fonu.

Unemployment insurance has come into effect in our country for the first time with the Unemployment Insurance Act no.4447. Within the scope of the Act, unemployed people previously having insurance are supported through in-kind and in-cash benefits by Turkish Employment Agency. Unemployment insurance benefits paid according to the article 50 of the same Act is the primary in-cash benefit. Aforementioned benefit is paid from Unemployment Insurance Fund. The amount of benefit is forty percent of daily average gross earnings calculated from total of the earnings in the last four months of the insured subject to premium.

However, according to the article 39 of the Labor Act no.4857, the amount of the unemployment insurance benefit cannot exceed eighty percent of the gross sum of monthly minimum wage determined for the employees over 16. Aforesaid benefit is paid for a period of 180, 240 or 300 days according to the number of days worked and premium paid. Unemployment insurance payment is suspended when one of the conditions stated as restrictive in the article 52 of the Act no.4447 happen.

Income Security, Unemployment Insurance Benefit, Unemployment Insurance Act no.4447, In-Kind Benefit, In-Cash Benefit, Turkish Employment Agency, Vocational Training, Finding a New Job, International Labour Organisation, Unemployment Insurance Fund.

I. GİRİŞ

İşsizlik, çağımızda gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun tüm ülkeler için önemli sosyo ekonomik sorunların başında gelmektedir. Dünyada yaşanan ekonomik krizlerle birlikte, işsizlik varlığını daha da hissettirir hale gelmiştir. Böylece, işsizlik ile birlikte kayıt dışı ekonomi artmakta, insanların satın alma gücü azalmakta ve dolayısıyla üretim hacmi düşmektedir. Kişiler işsizlik karşısında ekonomik güvencesi olan ücretini kaybettiği gibi psikolojik problemler ile de karşı karşıya kalmaktadır. İşsiz kalan sigortalının yaşam standardı düşerken el becerilerini kaybetmekte, mesleki tecrübesini ve pratikliğini yitirmekte, toplumdan dışlanmaktadır. Böylece işsizlik beraberinde, hem bireysel hem de toplumsal sorunları getirmektedir. İşte bu noktada işsizlik riskine karşı gelir güvencesi sağlayan işsizlik sigortası sistemleri gündeme gelmektedir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)'nün ülkemizin de imzaladığı Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin 102 sayılı Sözleşmesinde sayılan dokuz riskten ikisine yakın bir geçmişe kadar mevzuatımızda yer verilmemişti. Bunlar işsizlik sigortası ile aile yardımlarıydı. Fakat ülkemizde 25.08.1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı Yasayla, “İşsizlik Sigortası” ilk kez mevzuatımıza kazandırılmıştır. İşsizlik sigortası kapsamında İşsizlik Sigortası Fonundan sağlanmak üzere çeşitli ayni ve nakdi yardımlar yapılsa da işsizlik sigortası ödeneği bu yardımların en başında gelmektedir. Buna göre 4447 sayılı Yasa uyarınca, işsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen kendi isteği ve kusuru dışında işini kaybedenler, iş akdinin feshinden önceki yüzyirmi gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla, son üç yıl içinde en az altıyüz gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş ise işsizlik sigortası ödeneğine hak kazanabilmektedir. Çalışmamızda 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında olan ve belirtilen hak kazanma koşullarını yerine getiren sigortalı işsize ödenen işsizlik sigortası ödeneği ele alınacaktır. Ödeneğin miktarı, ödenme biçimi, ödenme süresi incelendikten sonra ödeneğin sona ermesine, kesilmesine ve durmasına neden olan hallere değinilecektir. Son olarak işsizlik sigortası ödeneğine ilişkin bazı yargı kararlarına yer verilecektir.

II. İŞSİZLİK SİGORTASI ÖDENEĞİ

İşsizlik, günümüzde ülkelerin sosyal ve ekonomik sorunlarının en başında gelmektedir. Bu bakımdan işsizlik riskine karşı çeşitli yöntemler ve çözümler geliştirilmektedir. Bunlardan işsizlik sigortası, işsizlik riski meydana geldikten sonra gelir güvencesini sağlayan ve ülkemizde de uygulanan bir sistemdir1. 1959 yılından beri hakkında otuza yakın çeşitli yasa tasarıları hazırlanan, beş yıllık kalkınma planlarına sıklıkla konu olan2 işsizlik sigortasının yasalaşması ilk kez, 25.08.1999 tarihinde kabul edilen, 08.09.1999 tarihli ve 23810 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile olmuştur.

İşsizlik Sigortası Kanununun 47’nci maddesine göre, bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kastı veya kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belirli bir sürede ve ölçüde karşılayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren işsizlik sigortası, işsizlik riskine karşı geliştirilmiş önemli bir programdır3.