Bölge Adliye Mahkemelerinde Duruşma Tutanaklarında İmza Eksikliği Nedeniyle Dosyaların İadesi’nin Makul Sürede Yargılanma Hakkına Etkisi
The Effect of Returning the Files Due to Missing Signatures in Hearing Records from Regional Courts of Justice on Right to be Tried within a Reasonable Time
Gökhan TANERİ
İstinaf mahkemeleri kuruluşu öncesinde pek çok tartışmalara neden oldu. Bu tartışma konularından birisi de mahkemelerin verimli olup olmayacağına ilişkindi. Bu çalışmada, Bölge Adliye Mahkemelerince yapılan ilk derece mahkemesi duruşma tutanaklarında imza eksikliği iadelerinin, makul sürede yargılanma hakkına etkisi değerlendirilecektir. UYAP sistemi çalışmaya başlamadan önce, ilk derece mahkemelerinin duruşma tutanaklarında bulunan imza eksiklikleri, Yargıtay tarafından tek başına bozmaya esas olarak değerlendirilmiyordu. Ancak istinaf mahkemelerinin kurulmasıyla, bu yöndeki uygulama dikkate alınmaksızın bazı istinaf dairelerinin bu konuda ilk derece mahkemesine dosya iadesi yoluna gittikleri görülmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 284’üncü maddesinde yer alan istinaf kararlarına karşı kanun yolunu da kapatan hükme dayanılarak verilen bu hükümler, adil yargılanma hakkı ile Anayasa’nın 141’inci maddesinde yer alan yargılamaların en kısa zamanda, en az giderle sonuçlandırılmasına ilişkin hükümlere aykırıdır.
İstinaf, İmza, Duruşma Tutanağı, Belge, İspat, Makul Sürede Yargılanma.
It caused a lot of controversy before the establishment of the courts of appeal. One of the issues of those debate subjects was whether the courts would be efficient or not. In this study, the effect of returning the files due to the missing signatures in hearing records of the first instance courts from the Regional Courts of Justice on the right to be tried within a reasonable time will be evaluated. Before the UYAP system started to work, the absence of a signature in hearing records were not evaluated by the Court of Cassation as a stand-alone basis for return of the file. However, with the establishment of the courts of appeal, it seems that some appellate chambers are taking the action of returning the files to the court of first instance in this regard, regardless of the practice in this direction. These judgments, which are based on the provision that closes the legal remedy against the appeal decisions included in the Article 284 of the Criminal Procedure Code, are against the right to a fair trial and the provisions regarding the conclusion of the trials with minimum expense as soon as possible given in Article 141 of the Constitution.
Appeal, Signature, Hearing Record, Document, Proof, Trial within a Reasonable Time.
I. Genel Olarak
5271 sayılı CMK ile kurulan Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM), 20 Temmuz 2016 tarihinde faaliyete geçirilen ikinci derece yargılama merciidir. BAM bazı uygulamaları ile yargı sistemini aksatmaya başlamıştır. Bu uygulamalardan birisi de ilk derece mahkemeleri dosyalarının, duruşma tutanaklarında imza eksikliği bulunması nedeniyle incelenmeksizin iadesidir.
Bu çalışmada, BAM ceza dairelerince yapılan bu tip iadelerin, makul sürede yargılama hakkına etkisi değerlendirilecektir. Çalışma sınırları dikkate alınarak, ilk bölümde kısaca ceza yargılaması sistemi, duruşma ile duruşma tutanağı; ikinci bölümde makul sürede yargılanma hakkı değerlendirilmiş ve sonuç kısmında bu tip iadelerin makul sürede yargılanma hakkına etkisi değerlendirilmiştir.
II. Ceza Yargılaması Aşamaları ve Kamu Davasının Açılması
5271 sayılı CMK m.2’de ceza yargılamasının; soruşturma ve kovuşturma aşamalarından oluştuğu belirtilmiş ise de CMK m.174’te, iddianamenin iadesinin kabul edilmesiyle bir ara muhakeme evresi oluşturularak,1 hâkim ya da mahkemenin değerlendirmesine göre kovuşturma aşamasının başlatılması öngörülmüştür.
İddianamenin kabulüyle başlayarak, iddia ve savunmaya göre yargılama sonucunda verilen hükümle sona eren ve duruşma hazırlığı, duruşma ve son karar evrelerinden oluşan ceza muhakemesi safhasına kovuşturma denir.2
III. Duruşma
Duruşma hazırlığı sırasında belirlenen günde, yetkili mahkemenin duruşma salonunda, tanık ve bilirkişi yoklaması ile başlayıp, hükme iştirak edecek hâkim veya hâkimlerin huzuru, zabıt kâtibinin yerini alması, savcı ve kural olarak sanığın ve müdafisinin katılımıyla ara vermeksizin, halka açık ve sözlü olarak cereyan eden, delillerin ikame edilip tartışılması suretiyle maddî gerçeğe ulaşılmaya çalışılan ve son sözün sanığa verilmesiyle sona eren, kovuşturma safhasının en önemli devresine duruşma denmektedir.3
