İcra Takibinde Tahsil Harcı
The Collection Fee in Enforcement Proceeding
Yasin KÖSE
492 sayılı Harçlar Kanunu’na göre icra işlemlerinde çeşitli harçlar alınmaktadır. Bunlardan biri de icra takibi ile alacağın tahsil edilmesi veya icranın yerine getirilmesi halinde ödenmesi gereken tahsil harcıdır. Tahsil harcı ile ilgili uygulamada çeşitli sıkıntılar yaşanmaktadır. Yaşanan sıkıntıların başında ise takipten vazgeçilmesi veya haczin kaldırılması halinde tahsil harcı alınması gelmektedir. Bu çalışmada tahsil harcı ile ilgili değerlendirmeler yapıldıktan sonra, tahsil harcı ile ilgili özellik arz eden durumlar ele alınmıştır.
Haczin Kaldırılması, Harç, İcra Takibi, Tahsil Harcı, Takipten Vazgeçme.
Various fees are charged in enforcement proceedings, acording to the Act of Fees no. 492. One of them is collection fee. Various problems arise in the practice with regards to the collection fee. Taking the collection fee in cases when the enforcement proceeding is renounced or the attachment is released is the foremost problem. In this study, special conditions for the collection fee are reviewed after assessment regarding the collection fee has been made.
Relase of Attachment, Fee, Enforcement Proceeding, Collection Fee, Renounce Enforcement.
Giriş
Kamu hizmetlerinin bedelsiz olması ilkesi gereğince yargılama ve icra işlemleri kural olarak ücretsizdir. Ancak yapılan işlemlerle ilgili giderlere tarafların belirli bir oranda katılımını sağlamak amacıyla harç alınmaktadır.1 Bu harçların da Anayasa m.73/3 hükmüne göre kanunla konulması zorunlu olup, bu bağlamda harçlar, 492 sayılı Harçlar Kanunu ile düzenlenmiştir.
Harçlar Kanununa tabi harçlar, Kanunun 1’inci maddesinde sayılmış olup bunlardan biri de yargı harçlarıdır (HK m.1-1). Yargılama faaliyetinin devamı olarak kabul edilen icra işlemleri ile ilgili harçlar da bu kapsamında kabul edilmiştir. Kanunun “Yargı Harçları” başlıklı birinci kısmında çeşitli hükümlerde (m.13, m.18, m.19, m.20, m.23, m.24, m.28, m.29/A, m.36, m.36) icra harçlarına değinilmesi ve Kanunun eki olan 1 Sayılı Tarife’de icra harçları ile ilgili düzenlemelerin bulunması da icra harçlarının yargı harçlarından kabul edildiğini göstermektedir.
Harçlar Kanununa göre icra harçlarının başlıcaları başvurma harcı, peşin harç, tahsil harcı ve cezaevi harcıdır (HK, 1 Sayılı Tarife, B Bendi).
İcra harçları içerisinde uygulamada en çok sıkıntı yaşanan harç tahsil harcıdır. Bu harcın oranı, yükümlüsü, ödeme zamanı genel hatlarıyla biliniyor olsa da takipten vazgeçilmesi, hacizlerin tamamının veya bir kısmının kaldırılmasının talep edilmesi, aynı alacak için birden fazla takip yapılması gibi özellik arz eden durumlarda çeşitli problemler yaşanmaktadır. Özellikle; “Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnameye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır.” şeklindeki Harçlar Kanununun 23’üncü maddesiyle düzenlenen ve tahsil harcının özel bir görünümü olan feragat (veya vazgeçme) harcı en problemli noktadır.
Bu çalışmada icra tahsil harcı her yönüyle ele alınmış, harcın tanımı, oranı, yükümlüsü ve ödeme zamanı kanuna uygun şekilde izah edilmiştir. Akabinde bu harç ile ilgili uygulamada yaşanan sorunlara ilişkin özellik arz eden durumlar tek tek ele alınmış ve Yargıtay içtihatları ışığında çözüm ortaya konulmaya çalışılmıştır. Son olarak ise, harç tahsil işlemleri ile ilgili başvurulabilecek yollara değinilmiştir.
İcra tahsil harcının mahiyetini ve tahsil harcının özel bir görünümü olan feragat harcı ile ilgili özellik arz eden durumları ortaya koymaya çalıştığımız bu çalışmayla, uygulamacılara yol gösterme ve işaret edilen aksaklıklar sebebiyle doktrin çalışmalarına katkı sunma amaçlanmaktadır.
I. Tanımı
Harçlar Kanununun 18’inci, 19’uncu, 23’üncü ve 24’üncü maddelerinde tahsil harcının hesaplanması ve oranı ile ilgili hükümlere; 28’inci maddesinde harcın ödenme zamanına ilişkin düzenlemelere; 29/A maddesinde ise, abonelik sözleşmeleri ile ilgili 7155 sayılı Kanun kapsamında yapılan takiplerdeki tahsil harcı ile ilgili hükümlere yer verilmiş olup, tahsil harcının tanımı yapılmamıştır.
Haçlar Kanununun 1 Sayılı Tarifesinin icra harçlarını düzenleyen kısmı dikkate alındığında tahsil harcının değeri belli olan icra takiplerinde söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Başka bir ifadeyle, konusu para ile ölçülebilen takiplerde tahsil harcı söz konusu olmaktadır. Konusu para ile ölçülemeyen takiplerde ise, alınan harç icranın yerine getirilmesi harcıdır.
İcra tahsil harcı Harçlar Kanununda dört çeşit takip için öngörülmüştür. Bunlar:
- Para alacağına ilişkin takipler,
- Taşınmaz tahliyesine veya teslimine ilişkin takipler,
- Gemi tahliye veya teslimine ilişkin takipler,
- Taşınır teslimine ilişkin takiplerdir.
