Şirketler Hukukunda Tahkime Elverişlilikle İlgili Temel Meseleler

Fundamental Issues Concerning the Availability to Arbitration in Company Law

Burcu ZENGİN

Tahkim, şirketler hukuku uyuşmazlıklarında sıklıkla başvurulan bir alternatif uyuşmazlık yoludur. Bununla birlikte, özellikle şirket içi uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülüp çözülemeyeceği hususunda yazılı düzenlemeler yetersiz kalmaktadır. Ne Türk Ticaret Kanununda ne de iç tahkim mevzuatında, pay sahipleri ile şirket arasındaki uyuşmazlıkların tahkime elverişliliği konusunda özel düzenleme bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmamızın konusunu, şirketler hukukunda tahkimle ilgili ortaya çıkabilecek ve tahkim yoluyla çözümlenmesi tartışmalı olan uyuşmazlıklar oluşturmaktadır. Türk hukukunda tahkime elverişlilik için getirilen “tarafların uyuşmazlık konusu üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesi” ölçütü, şirketler hukukundan doğan uyuşmazlıkların tahkime elverişliliğinde de uygulanmaktadır. Ne var ki şirketler hukukundan doğan hangi uyuşmazlıkların, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebildiği konulardan olduğu hakkında doktrinde bir görüş birliği bulunmamaktadır. Özellikle genel kurul kararlarının iptaline ilişkin uyuşmazlıkların, üzerinde serbestçe tasarruf edilebilir nitelikte olup olmadığı hususu halen çözüme kavuşturulamamıştır. Bu nedenle çalışmamızda, genel kurul kararlarının iptaline ilişkin uyuşmazlıkların tahkime elverişli olup olmadığı ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Çalışmamız kapsamında ayrıca esas sözleşme ve pay sahipleri sözleşmesinde yer alan tahkim kayıtlarının geçerliliği de doktrinde ileri sürülen görüşler çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Şirketlerde Tahkim, Şirketler Hukuku ve Tahkim, Tahkime Elverişlilik, Şirket İçi Uyuşmazlıklarda Tahkim, Esas Sözleşmedeki Tahkim Kaydı, Pay Sahipleri Sözleşmesindeki Tahkim Kaydı, Genel Kurul Kararının İptalinde Tahkim.

Arbitration is an alternative way that is usually applied in corporate disagreements. However, published written law regulations are not enough. There is no specialized application either in Turkish Commercial Law, or Arbitration Legislation, because of this, the main subject of our study is disagreements about arbitration that can occur in corporate law. The article in Turkish Law that is about “independency of both sides in disagreements” is applicable in disagreements between companies. On the other hand, there is not any verity in doctrine that determines which kind of disagreements are applicable in the context. We may see these confusion especially about cancellation of general assembly decisions. In this study applicability of arbitration in cancellation of general assembly decisions is discussed in details. In addition, validity of arbitration records in main contract and shareholders’ contract are discussed in the point of doctrine.

Arbitration for Companies, Corporate Law and Arbitration, Availability for Arbitration, Arbitration in Inhouse Disagreements of Companies, Arbitration Record in Main Contract, Arbitration Record in Shareholders’ Contract, Arbitration in Cancellation of General Assembly Decision.

I. GİRİŞ

Ticari uyuşmazlıkların çözümünde önemli bir yere sahip olan tahkim, günümüzde uzun ve yorucu mahkeme süreçlerinin yerini alan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Gerek şirketlere ilişkin ticari bilgilerin gizli kalması gerek uyuşmazlığın konusunda uzman hakem kurulları tarafından incelenebilmesi nedeniyle, ticari hayatın baş aktörleri olan ticaret şirketleri, karşılaştıkları uyuşmazlıklar için çoğunlukla tahkim yolunu tercih etmektedir.

Şirketlerin tahkim yolunu sıkça kullanmaları, uygulamada bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Şirketlerin, karşılaştıkları her uyuşmazlık için tahkim yoluna gidebilmesinin mümkün olup olmadığı sorunu ortaya çıkmıştır. Özellikle, yazılı düzenlemelerin yetersiz kaldığı durumlar için, çözüm üretilmesi mecburi bir hal almıştır.

Bu çalışmanın amacı, özellikle Türk hukuku esas alınarak, şirketler hukukunda meydana gelebilecek çeşitli uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesinin mümkün olup olmadığını tespit etmektir. Zira Türk hukukunda, pay sahipleri arasında ve pay sahipleri ile şirket arasında çıkabilecek uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümüne ilişkin özel bir yazılı düzenleme bulunmamaktadır. Bu kapsamda çalışmamızın konusunu, şirketler hukukunda tahkimle ilgili ortaya çıkabilecek ve tahkim yoluyla çözümlenmesi tartışmalı olan uyuşmazlıklar oluşturmaktadır. Şirketler hukukunda meydana gelen tüm uyuşmazlıkların, tahkime elverişliliğini incelemek, bu çalışmanın kapsamını aşırı ölçüde genişleteceğinden, konunun sınırlandırılması, sadece tartışmalı hususlarla yapılmıştır. Bu kapsamda, özellikle şirket içi uyuşmazlıklar değerlendirilmiştir.