Arabuluculuk Müessesesinin İdari Yargılama Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesinde Uygulanabilirliği
The Applicability of Mediation Process on Administrative Procedure Law Disputes
Murat ASİLTÜRK
Bir alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olan, modern ülkelerde yaygın olarak uygulanmasına karşın ülkemizde kendisine kısmen yer bulabilen arabuluculuk, mahkemelerde uzun süre alan yargılamalar nedeniyle hak arayışı beklentisi içinde olan kişiler için ciddi çözümler getirebilecek bir müessesedir. Yazıda, kimlerin arabulucu olabileceği, arabuluculuk süreci, mahkemelerdeki yargılama ile arabulucu tarafından tarafların uzlaştırılmasında yürütülen süreç arasındaki benzerlikler ve farklılıklar, özelde idari yargılama hukukunda uygulanabilirliği konuları ele alınmıştır.
Arabuluculuk, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları, Uyuşmazlık Çözüm Kanunu, Yeşil Kitap, Genel İdari Usul Kanun Tasarısı, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu.
Mediation, which is one of the alternative dispute resolution methods finding partially place in our country although is widely applied in modern countries, is an institution which can bring significant solutions to people who are in the expectation of seeking right due to long lasting trials in the courts.In this study, who can be a mediator, mediation process, similarities and differences between the trials in the courts and the process in dispute settlement by a mediator and particularly applicability in administrative procedure law are dealt.
Mediation, Dispute Resolution Methods, Dispute Resolution Act, Green Book, General Administrative Procedure Act Draft, Mediation Act on Civil Law Disputes.
1. GİRİŞ
Bünyelerinde yer alan farklılıkların ve toplumsal hayattaki gelişmenin etkisiyle, insanların, birbirleriyle çatışmaları kaçınılmaz hale gelmiştir. Ekonomik ilişkilerin karmaşıklaşması, tüketim eğilimlerinde ve ortalama insan ömründe meydana gelen artış gibi faktörlerin etkisiyle yaşanan çatışmalar, “anlaşmazlık” veya “uyuşmazlık” kavramlarıyla ifade edilmekteyse de, aslında, bu kavramlarla farklı manalar ifade edilmektedir.
Anlaşmazlık, gelecekte ortaya çıkabilecek çatışmaların farkında olan ve birbiriyle çatışan pozisyonda bulunan kişilerin içinde bulundukları rekabet halini ifade etmekte olup,1 anlaşmazlığın aleniyet kazandığı aşamada ise, ortada, bir uyuşmazlığın var olduğundan söz edilir. Diğer bir anlatımla, çatışma halinin taraflar arasında kalması halinde anlaşmazlık; bunun karşı tarafa iletilmesi halinde ise uyuşmazlık söz konusu olmaktadır.2
2. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
Yirminci yüzyılın son çeyreğinde yargı sisteminin karşılaştığı ciddi krizler, bu alandaki çalışmaları artırmıştır. Artan dava sayısına bağlı olarak davaların çözülme süresindeki uzama ve yüksek yargılama giderleri, vatandaşların adalete ulaşma hakkını kullanmasını giderek zorlaştırmıştır. Durum böyleyken her iki tarafın da menfaatinin olması halinde, uyuşmazlığın müzakere edilerek daha kolay çözüldüğü görülmüştür. Taraflar, yıllarca sürecek mücadeleci bir dava sürecinde yıpranmak ve ne gibi bir sonuçla karşılaşacaklarını tahmin edemedikleri belirsiz bir ortama katlanmak yerine, uyuşmazlık çözüm süreci üzerindeki kontrolün kendilerinde olduğu usulleri tercih etmeye başlamışlardır. Böylece uyuşmazlıklar, mahkemelerin dışında; fakat hukuk kurallarına uygun bir süreçte çözülmeye başlamıştır.3
