Türkiye Sosyal Güvenlik Hukuku’nda İişyerinin Devri Halinde Prim Borçlarından Doğan Hukuki Sorumluluk
Legal Liability Arising From the Premium Debts in the Case of Transfer of the Workplace According to Turkey’s Social Security Law
Bünyamin ESEN,Fikret DEKDAŞ
Primli sosyal sigortalar sistemlerinde prim borçlusunun kim olduğunun belirlenmesi özel bir önem oluşturur. Bir işyerinin devri halinde, eski ve yeni işverenlerin devir tarihinden önce doğmuş bulanan prim borçlarından sorumlulukları sosyal güvenlik hukukunda özel olarak düzenlenmiştir.
Türkiye sosyal güvenlik hukukunda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun (5754 sayılı Kanunla değişik) 89’uncu maddesi gereğince, sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktifi veya pasifi ile birlikte devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır veya birleşirse eski işverenin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarından, aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaktadır.Sosyal güvenlik hukukunda, “Prim borçlarına halefiyet” olarak adlandırılan bu hukuki uygulama, kötü niyetli kişilerin, muvazaalı devir sözleşmeleriyle işyerlerini devrederek SGK’ya olan prim borçlarından kurtulmalarının önüne geçilmesini hedefler.Bu makale, öncelikle Türk hukuk sisteminin çeşitli dalları açısından işyeri devri kavramının analizini yapmış; sonrasında sosyal güvenlik hukuku yönünden işyeri devri kavramının hukuki niteliğini açıklamış ve nihayetinde ise prim borçlarına halefiyet uygulamasını çeşitli boyutlarıyla irdelemiştir.
Sosyal Sigortalar Primi, Prim Borcu, İşyerinin Devri, Prim Borçlarına Halefiyet, Prim Borcundan Doğan Sorumluluk, Muvazaalı Devir Sözleşmesi.
In Pay-As-You-Go social insurance systems, the issue of determining the debtor of the premiums constitutes a special importance. In the case of the transfer of a workplace, the responsibilities of the old and new employers from the premium debts which have born before the date of the transfer, is being specially designed in the social security law.
In Turkey’s social security law, in accordance with The Social Insurance and General Health Insurance Act No. 5510 Article 89 (as amended by Act No. 5754), if the workplace where the insurance holder works is being transferred with all active or passive assets or is inherited or joins in or merges with another workplace, then new employer shall be collectively and jointly responsible for the debts of former employer consisting of premiums and administrative fines and other derivatives, to the Social Security Institution.This legal arrangement which is referred as “subrogation to premium debts” at social security law, aims to prevent the relief of malicious people from their premium debts towards the SSI, by transferring their businesses with collusive transfer agreements.This article, at the outset, have done the analysis of the concept of the transfer of the workplace according to the various branches of the Turkish legal system; after that, explained the legal nature of the concept of the transfer of the workplace according to the social security law and finally examined various aspects of the legal arrangement of the “subrogation to premium debts”.
Social Insurance Premium, Premium Debt, Transfer of the Workplace, Subrogation to Premium Debts, Liability Arising From the Premium Debt, Collusive Transfer Agreement.
I. GİRİŞ
Türkiye sosyal güvenlik sistemi, sosyal sigortalar harcamalarının toplanan sigorta primleri ile finanse edildiği primli sistem olarak adlandırılan yapı üzerine kurulmuştur. Toplanan sigorta primlerinin sosyal sigortalar bütçesinin temel gelir kaynağını oluşturduğu primli sistemde; sigorta primlerinin hangi kazançlar üzerinden hesaplanacağı, primlerin tahakkuku, tahsili ve tediyesi ile prim borçlarından kimlerin sorumlu olacağı hususları özel bir önem arz eder.
Ülkemiz mevzuatında sosyal güvenlikle ilgili her türlü düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda yapılmıştır. Sosyal sigorta primlerinin tahakkuku, tebliği ve tahsili ile ilgili düzenlemeler yanında, sigorta primlerinin borçlusunun kim olduğu ve prim borçlarına halefiyet ile ilgili hükümler de 5510 sayılı Kanunda ayrıntılı olarak yer bulmuştur (T.C. Yasalar, 2006: m. 41, 45, 52, 60, 79-91).
Prim borçlarına halefiyet, başka bir deyişle, prim borcu sorumluluğunun başka bir gerçek ya da tüzel kişiye geçmesi, sosyal güvenlik hukuku yönünden özellik arz eden bir konudur. Özellikle, işyerinin devredilmesi, intikal etmesi, başka bir işyerine katılması veya başka bir işyeriyle birleşmesi hallerinde, eski işveren döneminde doğmuş olan prim borçlarından kimin sorumlu olacağı önem arz etmektedir.
