Kripto Para Dolandırıcılığı

Cryptocurrency Frauds

Murat BALCI, Kerim ÇAKIR

Kripto paralar ekonomi ve finans dünyasında etkili bir rol oynamaya başladığından beri bu varlıklarla işlem yapan kişi ve kuruluşların ekonomik değeri haiz bu varlıkları koruması zorlaşmıştır. Merkezi bir otoriteye bağlı olmayan kripto paraların avantajları olduğu gibi dezavantajları da vardır. Kripto para birimleri normal bir banka kartı veya kredi kartı ile aynı yasal korumaya sahip olmadığından bu sistemin güvenlik zafiyetlerini bilen kötü niyetli kişiler teknolojinin yardımıyla kripto para dolandırıcılığı yapabilmektedir. Kripto para birimlerinin kendine özgü bir varlık değerinin bulunması ve uçtan uca şifreleme yöntemi ile aracı olmaksızın transfer edilebilme imkanı, kişilere önemli avantajlar sağlarken sanal para arzlarıyla, fidye yazılımlarla, phishing tuzakları ile ponzi şeması yöntemi veya internet ve sosyal medya reklamları ile kripto para dolandırıcılığı işlenebilmektedir. Çalışmamızda kripto para dolandırıcılığı suçuyla nasıl mücadele edileceği ve mevcut düzenlemelerle mukayese edildiğinde sanal ortamda icra edilen fiillerin hangi suçlara sebebiyet vereceği tartışılarak kripto para dolandırıcılığının ne şekilde işlendiği ve bu konuda nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde durulacaktır.

Kripto Para, Dolandırıcılık, Kripto Para Madenciliği, Bilişim Sistemi, Blok Zincir.

Since cryptocurrencies began to play an influential role in the economic and financial world, it has become difficult to protect these assets of economic value for people and organizations trading with them. Cryptocurrencies that do not depend on a central authority have advantages as well as disadvantages. Since cryptocurrencies do not feature the same legal protections as a regular debit card or card, malicious actors aware of the security vulnerabilities of this system can commit cryptocurrency fraud with the help of certain technologies. Cryptocurrencies have a unique asset value and can be transferred without intermediaries by end-to-end encryption, furnishing traders with significant advantages. But cryptocurrency scams can be carried out with virtual money supplies, ransomware, phishing traps, and ponzi schemes or internet and social media advertisements. In our study, we will discuss how to fight the crime of cryptocurrency fraud as well as which actions performed on the virtual platform, when judged against the existing legislations, will constitute a crime. We will focus on how cryptocurrency fraud is committed and what should be taken into consideration in this regard.

Cryptocurrency, Fraud, Cryptocurrency Mining, Information System, Blockchain.

Giriş

Teknolojinin ve buna bağlı bilişim sistemlerinin gelişmesiyle birlikte klasik suç tanımlarından farklı olarak özellikle internet aracılığıyla sanal ortamda işlenen suçların sayısı artmıştır. Kripto paraların küresel alanda güvenli, çok hızlı ve düşük maliyetli işlem yapabilme fırsatı sunmasının yanı sıra bu değerlerin merkezi bir denetime tabi olmaması söz konusu para birimlerinin sıklıkla suça konu olmasına neden olmaktadır.

Kripto para biriminin elde edilmesiyle kişinin malvarlığının aktifi arttığından kaybedilmesiyle de pasifi çoğaldığından bu para birimlerinin ekonomik bir değerinin bulunduğu ve dolandırıcılık suçuna konu olabileceğini ifade etmemiz gerekir. Bugün itibariyle malvarlığı değerlerine sanal malvarlığı olarak kripto paralar da dahildir. Kripto para birimlerinin merkezi bir otoriteye bağlı olmaması ve anonim olması dolandırıcılık suçunun işlenmesini kolaylaştırmaktadır. Her geçen gün yeni bir teknoloji icat edildiğinden, gelecekte finans ve bankacılık sistemini değiştirebilecek bir yenilik olarak da değerlendirilen kripto paralara yatırım yaparak yüksek kazanç elde etmek isteyen kimseler, bu sistemin güvenlik açıklarını bilen kötü niyetli kişiler tarafından dolandırılabilmektedir.

Kripto paralarla gerçekleştirilen işlemlerde yapılan şifreleme, esasında bilgisayar korsanlığı, kimlik ve kişisel veri hırsızlığı, dolandırıcılık ve kişisel bilgilerin ifşa edilmesi gibi suçlara karşı etkili bir savunma sistemidir. Ancak kripto paraların saklandığı cüzdanların ve buna bağlı olarak kriptografik şifrelerin kripto varlık hizmet sağlayıcılar marifetiyle muhafaza edilmeye çalışılması bazı güvenlik zafiyetlerini ortaya çıkarmaktadır.

Kripto paraların konu olduğu suçların başında kripto para dolandırıcılığı gelmektedir. Kripto para dolandırıcılığında, dolandırıcılar garantili getirilerle büyük ödemeler vaat eder. Ayrıca o anki piyasa değerinin altında kripto para dağıtarak veya dağıtacağını vaat ederek yatırımcıların ilgisini çekmeye çalışırlar. Böylece ayrıntılar ve açıklamalar olmadan büyük iddialarda bulunarak kripto para dolandırıcılığı işlerler.

Kripto para dolandırıcılığı dışında, hırsızlık ve karapara aklama suçu ile dijital şantaj ve fidye yazılımlarla da kripto paralar suça konu olabilmektedir.¹ Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının güvenlik açıklarını bilerek kripto para platformlarına ve borsalarına siber saldırıda bulunan kişiler, cüzdanlardaki ve borsalardaki güvenlik açıklarını kullanarak kripto parayı çalabilirler.²

I. Kripto Paraların Dolandırıcılık Suçunun İşlenmesini Kolaylaştıran Özellikleri

Kripto paralar merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, veri tabanı olarak işlev gören bir blokzincirinden (Blockchain) gelmektedir.³ Merkezi olmayan varlıklar olarak kripto paraların avantajları olduğu gibi dezavantajları da vardır. Kripto para birimleri, normal bir banka kartı veya kredi kartı ile aynı yasal korumaya sahip değildir. Bir hizmet için kripto para ile ödeme yapıldıktan sonra, yalnızca alıcı geri ödeme yaparsa kripto para geri alınabilir.⁴ Bu nedenle, kripto para birimini kullanarak bir şey satın almadan önce satıcının kimliğini, yerini ve bir şeyler ters giderse kiminle iletişim kurulacağını bilmek çok önemlidir. Kripto para birimi anonim olsa da işlemler Blockchain gibi halka açık bir defterde yayınlanabilir ve işlem miktarı ve cüzdan adresi para biriminin gerçek kullanıcılarını tanımlamak için yardımcı olabilir.⁵

Kripto paralarla online olarak sınır ötesi işlem yapılabildiğinden adli makamların faillerin izini sürmesi ve dolandırıcılık suçuna konu olan varlıkları ele geçirmesi zorluklar ihtiva etmektedir.

Dolandırıcılık suçunun failleri elde ettikleri yararın adli makamlar tarafından ele geçirilmesine mani olmak için kripto paraların özelliklerinden faydalanmak ister. Kripto paraların bir başka özelliği ve dolandırıcılık suçunun işlenmesini kolaylaştıran yönü, tüm işlemleri kontrol etmeyi imkânsız kılan sınırsız miktarda hesap oluşturmanın kripto paralar için mümkün olmasıdır. Bu özellik dolandırıcılık suçundaki hileli hareketlerin rahatlıkla işlenmesini sağlamaktadır.

Kripto paralarla dolandırıcılık suçunu işleyenler finansal faaliyetlerini de bu paraların özellikleri sayesinde saklayabilmektedir. Finans sistemde fonların online ve anonim olarak, bir kripto para biriminden diğer bir kripto para birimine veya kripto para biriminden itibari para birimine dönüştürülmesi oldukça kolay olduğundan kripto paralar dolandırıcılık suçunun failleri tarafından itibari para olarak kullanılabilmektedir. Gerçekten de kripto para birimini kullanan online piyasalar, borsalar ve platformlar suçlulara finansal ayak izlerini saklama imkânı vermektedir.⁶

II. Dolandırıcılık Suçunun Konusu ve Kripto Paralar

Dolandırıcılık suçunun konusunu yarar oluşturmaktadır. Bu yarar malvarlığına verilen bir zarar sonucunda elde edilmiş olmalıdır. Dolandırıcılık suçunun konusunu, sadece taşınır mallar değil; taşınmaz mallar, belirli bir hizmetin gördürülmesi ya da herhangi bir hak veya alacak da oluşturabilir. Dolandırıcılık suçunun konusunu oluşturacak olan yararın (aynı zamanda meydana gelecek olan zararın) malvarlığına ilişkin olması gerekir.⁷ Bu itibarla, kripto varlıkların malvarlığına ilişkin bir değer olup olmadığı belirlenmelidir. Bir kripto para biriminin elde edilmesiyle malvarlığını aktifi arttığından yahut kaybedilmesiyle pasifi çoğaldığından bu para birimlerinin dolandırıcılık suçuna konu olabileceğini ifade etmemiz gerekir.⁸

Kripto paralar bir varlık değerini ifade etmektedir. Varlık değeri kavramının nispi genişliği her tür iktisadi avantajı kapsar. Buna uygun olarak, alacaklar ve diğer haklar gibi fiziksel olmayan objeler de yani kripto paralar da varlık olarak kabul edildiğinden dolandırıcılık suçunun konusunu oluşturabilir.⁹ Kripto paralarla ilgili belirleyici soru, bunların mülkiyet tanımına dahil edilip edilmeyeceğidir. Hukuki olarak tanınmasına bakılmaksızın ekonomik değeri olan her pozisyonun mülkiyete dahil edilmesi gerektiği söylenebilir.¹⁰ Bir kişinin malvarlığına yalnızca hukuk sistemi tarafından onaylanan ekonomik değerlerin dahil edilmesi gerektiği doğru bir değerlendirme olmaz. Bu sebeple kripto paraları da ekonomik değer olarak malvarlığına dahil etmek gerekir. Kripto paralara atfedilen piyasa değeri bu paralara sahip olan kişinin malvarlığı içerisinde değerlendirilmelidir.¹¹