Ceza Hukukunda Hata
Mistake in Criminal Law
Ersan ŞEN, Selvacan AKPINAR
Ceza Hukukunda “hata” kavramının genel bir tanımını yapabilmek oldukça zordur. Bununla birlikte tüm hata hallerinin ortak özelliği, failin düşündüğü durum ile gerçekte meydana gelen durumun uyuşmamasıdır. Bu kavram; Türk Ceza Kanunu’nun 30. maddesinde, üzerinde hataya düşülen unsur veya şartlara göre dört farklı fıkrada düzenlenmiştir. Hata hallerini, kastı kaldıran hata ve kusurluluğu etkileyen hata olmak üzere iki ana başlıkta değerlendirmek mümkündür. Bu başlıklar da kendi içerisinde farklı ayırımlara tabi tutulmakta olup, yazımız kapsamında detaylı şekilde açıklanacaktır.
Hata, Kasıt, Kusur, Suçun Maddi Maddi Unsurları, Suçun Nitelikli Hali, Hukuka Uygunluk, Haksızlık.
It is very difficult to make a general definition for the term “mistake” in Criminal Law. However, the common feature of all mistake cases is the conflict between the situation the perpetrator thinks and the situation actually occurred. This concept is regulated in Article 30 of the Turkish Penal Code in four different paragraphs depending on the element or conditions under which the mistake had been made. It is possible to asses mistake instances in two different headings as “mistakes eliminating the intent” and “mistakes effecting the fault”. Those headings are also subject to different distinctions in themselves and within the scope of our article they will be reviewed in detail.
Mistake, Intent, Fault, Objective Elements of the Offence, Qualified Version of the Offence, Lawfulness, Tort.
Giriş
Ceza hukukunda “hata” kavramı, kastı kaldıran hata ile kusurluluğu etkileyen hata olmak üzere iki ana başlıkta değerlendirilmektedir. Hata konusu Türk Ceza Kanununun 30’uncu maddesinde düzenlenirken, bu maddeyle, hatanın farklı hususlara ilişkin olabileceği öngörülmüştür. Maddenin fıkralarına göre genel bir şema oluşturmak bakımından doktrinde, Özgenç’in1 ayırımından yararlanılabilir. Bu ayırıma göre kastı kaldıran hata üç başlıkta değerlendirilmektedir:
1) Suçun maddi unsurlarında hata (m.30/1),
2) Suçun nitelikli unsurlarında hata (m.30/2),
3) Hukuka uygunluk sebeplerinin maddi şartlarında hata (m.30/3).
Kusurluluğu etkileyen hata ise ikili bir ayırıma tabi tutulmuştur:
