Yargı Kararları Işığında Elektronik Tebligatın Yapılmış Sayılacağı Tarihin Belirlenmesi

Determining the Date when the Electronic Notification would be Deemed as Being Served Within the Light of Judicial Decisions

Alper Tunga KÜÇÜK

Elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarih, Tebligat Kanunu ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Bu hükümlere göre, elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günü sonunda yapılmış sayılır (TebK m.7/a, IV; ETY m.9/VI). Görüldüğü üzere, elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarih belirlenirken elektronik tebligatın okunduğu tarihin bir önemi yoktur. Mevzuatta bu konuya dair düzenlemeler açıktır. Elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarihi, muhatabın elektronik tebligatı okuduğu tarih olarak esas alan yargı kararları, açık kanun hükmüne aykırılık teşkil etmektedir. Öte yandan sürelerin öğrenmeden itibaren başladığı hâllerde elektronik tebligatın okunduğu tarih önem arz eder. Şöyle ki elektronik sistemde muhatabın elektronik tebligatı okuduğu tarih tespit edilebildiğinden öğrenme tarihi elektronik tebligatın okunduğu tarihtir. Ancak bu durumda dahi elektronik tebligatın yapılmış sayıldığı tarih muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonudur.

Elektronik Tebligat, Tebliğ Tarihi, Elektronik Tebligatın Yapılmış Sayılacağı Tarih.

The date on which the electronic notification would be deemed to have been made is regulated in the Notification Act and the Regulation on Electronic Notification. According to these provisions, electronic notification is deemed as being served at the end of the fifth day following the date of receipt of the addressee’s electronic address (Art. 7/a, IV of the Notification Act; art. 9/VI of the Regulation on Electronic Notification). As is seen, the date on which the electronic notification is read does not have any importance when determining the date on which the electronic notification will be deemed as served. Legal arrangements regarding this subject are overt in the legislations. The judicial decisions, predicating the date the electronic notification deemed to be served on the date which the adressee had read the electronic notification constitute a contradiction to the explicit provision of law. On the other hand, the date on which the electronic notification is read is substantial in cases where the periods start as of learning. Namely, since the date on which the addressee had read the electronic notification can be determined in the electronic system, the learning date is the date the electronic notification has been read. However, even in this case, the date on which the electronic notification is deemed to be served is the end of the fifth day following the date of receipt of the addressee’s electronic address.

Electronic Notification, Notification Date, The Date Electronic Notification Deemed to be Served.

Giriş

Elektronik tebligat, bilgisayar yazılımı ortamında hazırlanmış bir belgenin internet üzerinden elektronik posta yolu ile iletilmesidir.¹ Elektronik tebligat doğrudan tebligatın bir türüdür.² Elektronik tebligatla fizikî olarak yapılan tebligatta olduğu gibi bilgilendirme ve belgelendirme sağlanmış olur. Aynı zamanda elektronik tebligatla, bilgi güvenliğinin sağlanması ve kişisel verilerin korunması amaçlanır.³ Çeşitli gerçek ve tüzel kişilere elektronik tebligatın zorunlu kılınması (TebK m. 7/a-1), ülkemizde elektronik tebligatın uygulama alanını genişletmiş ve önemini artırmıştır.

Bir davada veya icra takibinde tarafların hukukî dinlenilme hakkının ihlal edilmemesi için tebligatın Tebligat Kanunu hükümlerine uygun şekilde yapılması önem arz eder.⁴ Elektronik yolla yapılan tebligatın Tebligat Kanununa uygun olarak yapılabilmesi için, elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarihin Kanuna uygun şekilde belirlenmesi gerekir.

Bu çalışmada elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarih incelenmektedir. Bu inceleme için, öncelikle ilgili mevzuata yer verilmektedir. Daha sonra elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarihe dair öğretideki görüşlere ve farklı yöndeki yargı kararlarına işaret edilmektedir. Son olarak konuya dair değerlendirmemize yer verilmektedir.

I. İlgili Mevzuat

Elektronik tebligat, Tebligat Kanununun 7/a maddesinde düzenlenmiştir.⁵ Bu hükmün dördüncü fıkrasında, elektronik yolla yapılan tebligatın yapılmış sayılacağı tarih belirlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre, elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır (TebK m. 7/a-1/4).

Elektronik tebligatın düzenlendiği madde, Tebligat Kanununa 6099 sayılı Kanunla eklenmiştir. Bu düzenlemenin teklif edildiği Tebligat Kanunu ile Adlî Sicil Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısında, elektronik tebligatın, tebligatın ulaştığı tarihi izleyen üçüncü günün sonunda yapılmış sayılacağı teklif edilmiştir. Söz konusu Tasarıda bu düzenlemenin gerekçesi olarak, kişilerin fiziki ortamda bulunmayan elektronik adreslerini her gün kontrol edemeyebilecekleri ve kendileri izin vermedikçe onların yerine bir başkasının bu adrese ulaşmasının mümkün olamaması gösterilmiştir.⁶ Gerekçeye göre, elektronik tebligatın, tebligatın ulaştığı tarihi izleyen üçüncü günün sonunda yapılmış sayılması klasik tebligata göre daha hızlı bir usuldür.⁷ Bu düzenlemenin bir diğer gerekçesi, elektronik tebligatta, bir uyuşmazlığın taraflarına aynı anda elektronik ortamda gönderilen tebligatların aynı anda tebliğ edilmiş kabul edilmesini sağlamaktır. Böylelikle, uygulamada mahkemeler açısından sürenin hesabı yönünden ortaya çıkacak zorluklar giderilmek istenmiştir.⁸ Bu düzenlemenin diğer bir gerekçesi ise, fiziki ortamda yapılan tebligatın aksine, elektronik tebligatın okunduğu yerin avukatın dosyalarının bulunduğu bürosu olmayabileceği, ilgili tebligatın dosyası avukatın yanında değil ise, sürenin başlamasının hak kaybına yol açabileceği ihtimalidir.⁹ Nihayet bu düzenlemenin diğer bir gerekçesi ise, elektronik tebligatın muhataba ulaştığının ve belgelendiğinin temin edilmesi konusundaki sorunu bir ölçüde gidermektir.¹⁰

Elektronik tebligatın ne zaman yapılmış sayılacağı hususunda Hükümet’in teklif ettiği metinde “muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen üçüncü günün sonu” ifade edilmekteyken, Adalet Komisyonu bu süreyi “muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonu” olarak değiştirmiştir. Bu değişikliğin gerekçesi olarak üç günlük sürenin kısa olması ve tebellüğ edenler açısından sorunlara yol açabileceği gösterilmiştir.¹¹ Öğretide Adalet Komisyonunun yaptığı değişiklik, hak kayıplarını önlemesi açısında yerinde bulunmuştur.¹²

Kanunun gerekçesinde, elektronik yolla yapılan tebligatın yapılmış sayılacağı tarihin hesaplama yöntemine yer verilmiştir. Buna göre, elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarih belirlenirken tebligatın muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarih dikkate alınmaz.¹³ Örneğin, elektronik posta 24.03.2021 tarihinde elektronik posta kutusuna ulaşmışsa bu tarih hesaba katılmayıp bu tarihi takip eden beşinci günün sonunda elektronik tebligat yapılmış sayılır. Buna göre elektronik tebligat 29.03.2021 tarihinde yapılmış sayılır. Bu nedenle süre 30.03.2021 tarihinde işlemeye başlar.¹⁴ Görüldüğü üzere, sürelerin başlayacağı tarih elektronik tebligatın ulaşma tarihine beş gün değil altı gün eklenerek hesaplanır.¹⁵ Burada gün hesabı haricinde elektronik tebligatın ulaştığı saate ve dakikaya da dikkat edilmesi gerekir. Örneğin, saat 23:59’da elektronik tebligat ile bildirim yapılan muhatap için, elektronik tebligatın ertesi gün ulaştığının kabul edilmemesi gerekir.¹⁶

Beş günlük sürenin son gününün resmî tatile denk gelmesi durumunda tebligatın hangi gün yapılmış olacağı üzerine farklı görüşler söz konusudur. Bir görüşe göre, sürenin sonunun resmî tatile rastlaması hâlinde sürenin başlangıç tarihinin belirli bir süre daha uzayacağı düzenlenmelidir.¹⁷ Bizim de katıldığımız diğer bir görüşe göre ise, TebK m. 33 gereğince resmî tatil gününde de tebligat yapılabileceği dikkate alındığında¹⁸ sürenin uzayacağının kabul edilmemesi daha uygun olmuştur.¹⁹ Nitekim uygulamada beş günlük sürenin sonunun resmî tatile rastlaması durumunda elektronik tebligatın süresi bu şekilde belirlenmektedir.

06.12.2018 tarihli Resmî Gazetede Elektronik Tebligat Yönetmeliği yayımlanmıştır. Yönetmeliğin 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasında da, elektronik yolla tebligatın, muhatabın elektronik tebligat adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılacağı düzenlenmiştir.²⁰ Böylelikle muhatabın kayıtlı elektronik posta hesabını kontrol etmemek suretiyle tebliğin sonuçlarını geciktirmesi ihtimali söz konusu olmayacaktır.²¹

Öğretide, söz konusu düzenleme dikkate alındığında, muhatap bakımından elektronik tebligatın klasik tebligata nazaran daha avantajlı olduğu ifade edilmiştir.²² Elektronik tebligatta muhatabın daha uzun bir bilgilenme zamanı söz konusudur. Özellikle elektronik postalara cep telefonları aracılığıyla ulaşılabildiği dikkate alındığında, muhatabın beş günlük bir bilgilenme zamanı bulunmaktadır.²³

Muhatabın tebligat adresine elektronik tebligat mesajı ulaştığı konusunda bilgilendirilmek istemesine rağmen, bu bilgilendirmelerin herhangi bir nedenle yapılamamış olması tebligatın süresini ve geçerliliğini etkilemez (ETY m. 10/3). Öte yandan, elektronik tebligatın muhatabın elektronik posta hesabına ulaştığının belgelenmesi gerekir.²⁴ Ulaşmanın ise, elektronik ortamda muhatabın iradesi olmaksızın belgelenmesi teknik açıdan mümkündür.²⁵

Öğretide, elektronik tebligatın yapılmış sayılması için, muhatabın tebligatı öğrendiği veya aldığı şartının aranmaması eleştirilmektedir. Bu görüşe göre, tebligatın geçerliliği konusunda ortaya çıkabilecek olası tartışmaları engellemek için Alman Tebligat Reform Kanununda olduğu gibi, elektronik tebligatın “alındı bilgisinin teyit edilmesi hâlinde” geçerli olacağının maddeye eklenmesi gerekir.²⁶

Aksi yöndeki görüşe göre, böyle bir kabul, kötü niyetli muhatapların tebligatı aldıklarına ve okuduklarına ilişkin teyit belgesi göndermekten kaçınmalarına ve tebligatın yapılamamasına neden olur.²⁷ Tebligatı kabulden kaçınmanın elektronik ortamda belgelenmesi mümkün olmadığından, elektronik tebligatın ulaştığının belgelenmesini izleyen beşinci günün sonunda tebligatın yapılmış sayılması yerindedir.²⁸

II. Elektronik Yolla Yapılan Tebligatın Yapılmış Sayılacağı Tarih Hakkında Öğretideki Görüşle

Kanunda (TebK m.7/a-1/4) ve Yönetmelikte (ETY m. 9/6) açıkça düzenlenen elektronik yolla yapılan tebligatın yapılmış sayılacağı tarih, öğretide farklı şekillerde yorumlanmıştır. Bir görüşe göre, muhatabın tebligatın elektronik hesabına dahil olduğu ve mesajı okuduğu an, delil kaydında²⁹ yer alacağından tebligat bu tarihte yapılmış sayılmalıdır.³⁰ Bu görüşe göre, kanunkoyucunun beş günlük sürenin beklenmesine dair bir niyeti olsaydı, delil kaydının okunma anına ilişkin bilgi söz konusu olmazdı.³¹ Bu görüşe göre, tebligat işleminde asıl amaç, muhatabın bilgilendirilmesi olduğundan, mesajın okunmasına rağmen beş günlük sürenin beklenmesini haklı kılan bir sebep bulunmaz.³² Ayrıca okuma anının esas alınması suretiyle kısa dahi olsa gereksiz yere zaman kaybının da önüne geçilmiş olabilir.³³

Aksi yöndeki görüşe göre ise, ETY m. 3/1-b’de delil kaydının elektronik tebligat mesajının okunduğu tarih bilgisini içereceği düzenlenmiş olsa da, hem Tebligat Kanunundaki hem Elektronik Tebligat Yönetmeliğindeki ilgili hükümler elektronik tebligatın yapılmış sayılacağı tarihi açık bir şekilde düzenlemiştir.³⁴ Bu düzenlemeler açısından, tebligat mesajının okunup okunmadığı hususunun bir önemi bulunmaz. Söz konusu düzenlemeler gereği, elektronik tebligatın yapıldığı tarih olarak tebligatın muhatap tarafından okunduğu tarih değil; muhatabın elektronik posta adresine ulaşmasını izleyen beşinci günün sonu dikkate alınmalıdır.³⁵

Bu yöndeki görüşlerden biri, olması gereken hukuk bakımından beş günlük süreden önce elektronik tebligatın açılmış ve okunmuş olması durumunda, muhatabın tebligatı öğrendiği varsayılarak elektronik tebligatın tebliğ edilmiş olduğunun düzenlenmesi gerektiğini savunmaktadır.³⁶ Zira tebligatın asıl amacı muhatabın bilgilendirilmesidir ve elektronik tebligatın okunması ile de bilgilendirme sağlanmış olur.³⁷

Bir diğer görüşe göre, mevcut düzenleme ile kanunda belirlenen sürelerin Tebligat Kanunu ile uzatılması söz konusu olmaktadır. Bu durum tebligatın amacına ters olduğundan düzenlemenin gözden geçirilmesi gerekir.³⁸

Nihayet öğretideki bir diğer görüşe göre, tebligatın amacı dikkate alındığında olması gereken hukuk bakımından TebK m. 7/a-1/4’te düzenlenen beş günlük sürenin beş veya üç iş günü şeklinde değiştirilmesi yerinde olur.³⁹