Sağlıkta Şiddet ve Beyaz Kod Uygulaması

Violence in Health Services and White Code Practice

Ahmet Nezih KÖK

5 Aralık 2013 tarihinde vefat eden Güney Afrika Cumhuriyeti’nin eski başkanı Nelson Mandela Dünya Sağlık Örgütü’nün 2002 yılında yayınladığı “ Şiddet ve Sağlık Üzerine Dünya Raporu” başlıklı Rapor’un önsözünde “Yirminci yüzyıl, şiddetin belirlediği bir asır olarak hatırlanacaktır.” demiştir. Sağlık hizmetlerinin sunumu sırasında, değişik olumsuz faktörlerin ortak bileşeni olarak ortaya çıkan sağlık personeline yönelik şiddet, son otuz yıldan bu yana negatif yöndeki ivmesini artırarak, ne yazık ki Hipokrat’tan bu yana saygı, nezaket ve güven ilişkisine dayanan hekim-hasta ilişkisini örselemektedir. Gelinen noktada ‘sağlıkta sıfır tolerans’ kavramının dünyada kabul görmesi sonucunda, sağlıkta şiddetten önemli bir pay almış olan Türkiye’de de yasal düzenlemelere gereklilik hâsıl olmuştur. Sağlıkta dönüşüm programının bir parçası olarak başlatılan ve yaşanılan menfur bir olayla ivmesi artırılan, sağlıkta şiddetin önlenmesine yönelik yasal düzenlemelerde uygulamanın önemli vasıtası haline gelmiş beyaz kod uygulamasının, gerek sağlık personeli gerek hukuk uygulayıcıları ve gerek sağlık hizmetinden yararlananlar tarafından iyi anlaşılması, yorumlanması ve uygulanması bir gerekliliktir. Bu makale, sağlıkta şiddetin önlenmesinde önemli bir argüman olan beyaz kod uygulamasında farkındalık yaratma amacını gütmektedir.

Beyaz Kod Uygulaması, Sağlık Personeline Yönelik Şiddet, Yaşamın Tıpsallaştırılması, Sağlık Okuryazarlığı, Medikal Malpraktis, Şiddete Sıfır Tolerans, Çalışan Güvenliğinin Sağlanması, Hukuki Yardım.

Former South African Republic president Nelson Mandela who passed away on 5th December 2013 said “Twentieth century will be remembered as a century which the violence has determined” in the preface of World Health Organization’s report titled “World Report on Violation and Health”. The violation against health employees which arises from joint component of various negative factors in rendering health services increased the acceleration at the negative direction for last thirty years and crumpled physician-patient relation based on respect, kindness and confidence from Hippocrates. At this point, as a result of the common acceptance in the world on the concept ‘zero tolerance in health’, legal arrangements needed to be made in Turkey also which receive an important share from the violation in health. The white code practice which is initiated as a part of transformation program in health and became an essential means of legal regulations for prevention of violence in health which is accelerated after a hateful incident happened is a necessity to be well understood, commented and practiced by health employees, law practitioner and health service beneficiaries as well. This article is aiming to create awareness on white code practice which is an important argument in prevention of violence in health.

White Code Practice, Violence against Health Employees, Medicalization of Life, Health Literacy, Medical Malpractice, Zero Tolerance to Violence, Ensure the Security of the Employee, Legal Support.

1. GİRİŞ

Bilimde ve teknolojide erişilen seviyeye, bireysel ve toplumsal eğitim ve öğretim faaliyetlerine rağmen 21. Yüzyılın içerisinde bulunan insanlık, şiddetin her türlüsüne maruz kalmaktadır. Günlük hayatın her alanında ailede, okulda, iş yerinde, sporda, sağlıkta yaşanan şiddet olağan olarak görülmekte, görsel ve yazılı basında yerini almaktadır.

Şiddet, Latince “Violentia” kelimesinden kaynaklanmakta olup şiddet, güç ya da acımasız kişilik anlamlarına gelmektedir. Şiddet kavramının özünde güç vardır. Sosyolojik manada şiddet, tarihin her döneminde karşılaşılan bir olgu olup gücü elinde bulunduran kişilerin ya da kurumların diğer kişiye/kişilere karşı bu gücü kullanması sonucunda oluşur. Şiddet, toplumda gruplar ve kurumlar arasındaki organizasyonu bozar, gruplar arası dayanışma bağını koparır¹.

5 Aralık 2013 tarihinde vefat eden Güney Afrika Cumhuriyeti’nin eski başkanı Nelson Mandela Dünya Sağlık Örgütü’nün 2002 yılında yayınladığı “Şiddet ve Sağlık Üzerine Dünya Raporu” başlıklı Rapor’un önsözünde “Yirminci yüzyıl, şiddetin belirlediği bir asır olarak hatırlanacaktır.” demiştir².