Hasta Hakları İhlallerinin Sağlık Hukuku Açısından Değerlendirilmesi (hhy M.42-47) ve Yargılama Süreci Tamamlanmış Dava Örnekleri

The Review of Patient’s Rights Infringements Regarding Medical Law (Prr art.42-47) and Examples From Concluded Lawsuits

Gültezer HATIRNAZ EROL

Hasta hakları genel olarak kişi ile sağlık kuruluşları arasındaki ilişkileri düzenlemek üzere; kişinin sağlıklı kalma hakkına kendi iradesi dışında herhangi bir engel olmaksızın sahip olması, sağlık hizmetleri verilirken insan haklarının gözetilmesi, hastalara uygulanan tıbbi tedavinin insani boyutunun desteklenmesi, hasta sağlık hizmetlerinden en üst düzeyde ve eşitlik çerçevesinde yararlanırken karşılaşabileceği zorlukların önlenmesi ve giderilmesi, hasta ile sağlık personeli arasındaki iletişimin geliştirilmesi için tarafların uymakla zorunlu oldukları esas ve kuralları kapsar.

Her hasta hakkı ihlali sorumluluğu gerektirir. Hasta hakları ihlallerinde, mevzuatımız, hastaya ya da hasta yakınlarına hukuki, idari ve cezai olmak üzere hukuksal güvence sağlamaktadır. Genel hükümler uyarınca öngörülen hakların yanında, sorumluluk ve hukuki korunma yolları Hasta Hakları Yönetmeliğinde ayrı bir bölüm olarak HHY m. 42-47 arasında altı madde halinde düzenlenmiştir. Bu maddeler, hasta hakları ihlal edilen hastaların, hukuki korunma yollarını ayrıntılı olarak belirtmiştir.Makalemizde, hasta haklarının genel olarak nelerden ibaret olduğuna kısaca değinilmiş ve hasta hakları ihlalleri halinde hukuki sorumluluk konusu, Hasta Hakları Yönetmeliğinin 42-47’nci maddeleri çerçevesinde incelenmiştir. Ayrıca, Hasta Hakları Yönetmeliğinin uygulanması için, 15.10.2003 tarihinde yayınlanan “Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge”nin ilgili maddeleri çerçevesinde açıklamalarda bulunulmuştur. Son olarak da, hasta hakları ihlalleriyle ilgili yargılama süreci tamamlanmış dava örneklerine yer verilmiştir. 

Hasta, Hasta Hakları, Hekim, İdare, Kamu Kurumu, Personel, İnsan Hakları, Sağlık Hakkı, Sır Saklama, Mahremiyet, Kayıt Tutma Yükümlülüğü, Komplikasyon, Aydınlatma, Rıza, Yönetmelik, Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü, Hasta Hakları Birimi, Hasta Hakları Kurulları, Müracaat, Şikâyet,Dava, Hasta Hakları Merkez Birimi, Hasta Hakları Uygulama Yönergesi, Memurin Muhakematı Hakkında Kanun, Devlet Memuru, Kamu Görevlisi, Hekimin Disiplin Sorumluluğu, Tabip Odası, Onur Kurulu.

Patient’s rights which are mandatory to comply for each party for arranging the relations between individuals and medical institutions, comprising essentials and rules on individual’s right to be healthy without any obstacle out of his will, thinking of human rights in rendering medical services, supporting the human aspect of the medical treatment practiced, preventing and resolving patient’s difficulties encountered when benefitting from medical services at superior level and within the scope of equality, aim to improve the communication between patient and medical personnel.Each infringement on patient’s rights require liability. In patient’s rights infringement, our law provides administrative and penal legal assurance to patient and patient relatives.Beside the rights provided according to general principles, liability and legal protection procedures are arranged in Patient Rights Regulation (PRR) as a separate chapter in six articles between 42-47. Those articles mention the legal protection procedures of patient’s infringed rights in detail.In our article, what are the patient’s rights consisted of is briefly mentioned and legal liability topic in patient’s rights infringement is reviewed within the 42-47th articles of Patient’s Rights Regulation. Moreover, explanations are given within the context of “Directive for Application of Patient’s Rights in Medical Facilities” published on 15.10.2003 for the application of Patient’s Rights Regulation.Lastly, some examples from concluded lawsuits on patient’s rights infringements are given.

Patient, Patient Rights, Physician, Administration, Government Institution, Employee, Human Rights, Health Right, Secrecy, Privacy, Registering Liability, Complication, Informing, Consent, Regulation, Patient’s Rights City Coordinatorship, Patient’s Rights Department, Patient’s Rights Council, Application, Complaint, Lawsuit, Patient’s Rights Central Department, Patient’s Rights Application Directive, Act on Prosecution of Public Servants, Government Official, Public Servant, Disciplinary Liability of the Physician, Medical Chamber, Discipline Committee.

1. GENEL OLARAK

Türkiye’de hasta hakları ile ilgili, 1998 tarihli “Hasta Hakları Yönetmeliği” mevcut olup; henüz bir kanuni düzenleme yapılmamıştır.

Hasta Hakları Yönetmeliği,² temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurumlarda ve kuruluşlarda ve sağlık kurumları ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır³.

Yönetmeliğin kapsamı ise, sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurumlar ve kuruluşlar, bu kurumlarda ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgililer ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertlerdir. Bu açıklamalara göre, Yönetmelik sağlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen ve sağlık hizmeti veren herkesi kapsamaktadır⁴.