Patent ve Faydalı Modeller Bakımından Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Yeniliği
Innovation in Industrial Property Act From the Point of Patent and Utility Models
İlhami GÜNEŞ
Patent ve faydalı model tescilleri ve korunması konusundaki KHK sistemi, SMK ile büyük ölçüde değişmiştir. Patent ve faydalı modellerin tescil şartları değişmemişse de patentlerin tescil süreçleri ile ilgili yeni başvuru yolları ön görülmüştür. Sadece patentler bakımından, tescil kararı alındıktan sonra altı ay içinde yine Türk Patent ve Marka Kurumuna başvurmak suretiyle bu tescilin hükümsüz kılınması süreci düzenlenmiştir. Türk Patent hukuku için yenilik olarak nitelenmesi gereken kurum içi (tescil sonrası) iptal veya hükümsüzlük süreci, patent verme sistemini daha verimli kılmaya yöneliktir. Bu süreçten sonra dahi, patentlerin hükümsüzlükleri dava konusu edilebilmektedir.
Patent, 6769 Sayılı SMK, Araştırma Raporu, İncelemesiz Patent.
Decree Law system on protection of patent and utility model registration and protection is changed in a vast scale with the Industrial Property Act. Although the registration terms for patent and utility models haven’t been changed, the new remedies are envisaged. The period for nullification is regulated only for the patents by making application to Turkish Patent and Trademark Office within six months after the registration decision has been taken. In-house annulment (after registration) or nullification period which has to be considered as an innovation for Turkish Patent law is towards rendering patenting system more effective. Nullity of patents may be subject matter of a case even after that period.
Patent, Industrial Property Act no. 6769, Research Report, Patent Without Review.
Giriş
6769 sayılı Sına Mülkiyet Kanunu (bundan böyle SMK olarak anılacaktır) dört yılı aşkın süredir yürürlükte olup, tescil ve yargı alanında uygulama sonuçları alınmaktadır. Buluş ve küçük buluşların teşvik edilmesi bilgi ve endüstri temelli toplumun vazgeçilmezlerindendir. Bu nedenle, 6769 sayılı SMK, yürürlükten kaldırdığı 551 sayılı Patent ve Faydalı Modellerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye (PatKHK olarak anılacak) göre sistemin anahtarı olan patent ve faydalı model konusunda, rafine ve AB patent sistemleriyle uyumlu çözümler sunmaktadır. İncelemesiz patent verme imkânının kaldırılması, faydalı modellerin daha ciddi bir sürece tabi tutulması, yenileme ve mücbir sebep şartlarının güncellenmesi, korumanın şekil şartlarında iyileşme ve sadeleşme başlıca özellikler olarak göze çarpmaktadır.
I. Patent ve Faydalı Model Belgesi Tescili ve Korumasında Yenilikler
Bir önemli yenilik, patent veya faydalı modele tecavüz bulunmadığının tespiti davasında, önceki aşamada suçlanan taraf ile ihtar yoluyla iletişim kurulup kurulmayacağı konusundadır. Faydalı model ve patentlerin ihlal edilmediğine ilişkin menfi tespit davalarının açılmasında, KHK’nın öngördüğü, önceden ihtar çekilmesi şeklindeki ön şart kaldırılmıştır. Nitekim, daha önceki KHK’lar sisteminde, tüm sınai haklar bazında yeknesak bir uygulama bulunmamaktaydı. Uygulamada marka ve tasarım alanında aynı dava için ihtarnamenin isteğe bağlı tutulmadığı net olmakla birlikte, patent için KHK koyucu aynı tabiri kullanmamış, müstakbel davacının ihtarname çekebileceğini öngörmüş olduğundan tartışma doğmuş ve doktrinde farklı görüşler oluşmuştur.1 SMK’nın getirdiği hükümlere göre rekabet eden kişi patenti ihlal etmediğini düşündüğü takdirde, bu durumu patent sahibiyle görüşerek veya ihtar çekmeksizin doğrudan doğruya dava konusu edebilecektir.
SMK, Patent ve faydalı model verme süreçlerinin basitleştirilmesi ve hızlandırılmasına yönelik hükümler getirmiştir. Ayrıca faydalı modeller bakımından araştırma raporu düzenlenmesi imkânı da ciddi bir yeniliktir. Böylece, gerek başvuru sahibinin gerek rakiplerinin başvurunun sıhhati açısından önlerini görebilmeleri mümkün olacaktır. Üniversitelerdeki araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin ekonomik anlamda değerlendirilmesi, diğer deyimle sanayiye kazandırılabilmesi açısından hak sahipliği kuralı değiştirilmiş; üniversite mensuplarının buluşlarında hak sahipliği kuruma verilmiştir.
PatKHK sistemi, küçük ve orta boy işletmelerin araştırmacı bir anlayışla büyümeleri amacıyla desteklenmesini öngördüğünden, faydalı model belge alınması kolaylaştıran hükümler içermekteydi; başvuru sahibinin yeniliği araştırma işlemi ihtiyarına bırakılmıştı. Bu bakımdan SMK’nın öngördüğü araştırma raporu alınma zorunluluğu, sisteme kalite ve üçüncü kişilerin hakları bakımından teminat getirmektedir. Faydalı model tescillerinde araştırma raporu düzenlenmesi, SMK’nın getirdiği ciddi bir yeniliktir.2 Böylece, başvuru sahipleri ve rekabet edenler, önlerini görebilecek ve gereksiz, yasal olmayan başvurulardan ve tescillerden kaçınılmış olunacaktır. Araştırma raporunun düzenlenmesi faydalı model başvurusu yapan kişiye başvurusunu patente dönüştürme imkânını da sağlamaktadır.
SMK’nın 142’nci maddesine göre, “yeni ve sanayiye uygulanabilir” buluşlar faydalı model belgesi ile korunabilir. Ancak, her ne kadar yeni ve sanayiye uygulanabilir olsalar da istisnai olarak faydalı model ile korunamayacak buluşlar da belirtilmiştir: Kimyasal ve biyolojik madde veya usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar, (i) Eczacılıkla ilgili madde veya usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar, (ii) Biyoteknolojik buluşlar, (iii) Usuller veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar. Faydalı model ile korunamayacak buluşların net bir şekilde belirlenmesi sonucu, bu konudaki belirsizlikler giderilmiş ve faydalı model başvuru konularında netlik sağlanmıştır.
