Manevi Tazminat Davalarının Genel Esasları ile İş Kazası veya Meslek Hastalığı Hallerinde Uygulama Şekli

Sultan KÖYSÜREN GENÇ

Manevi tazminat, zarar görenin kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen manevi zararın giderilmesidir. Hizmet akdine dayanan ilişkilerde yapılan iş nedeniyle sosyal ve ekonomik olarak zayıf tarafta bulunan işçinin veya yakınlarının kişilik değerlerinde eksilme sonucu oluşan manevi zararlarının giderilmesi şeklinde gerçekleşir.

Sanayi, bilim ve teknolojinin gelişmesi sonucu iş kazası veya meslek hastalığına dayanan davalar giderek artmakta olup, buna bağlı olarak işverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma ve işçinin kişisel değerlerini koruma yükümlülüğü ile oluşan zararları tazmin sorumluluğu da artmaktadır.

İhlal, Manevi Zarar, Tazminat, İşçi, İşveren.

Damages for mental anguish is the indemnification of mental anguish occurred in sufferer’s core values without his own will. This actualizes as indemnifying the mental anguish resulted from the diminishment of employee or his relatives’ core values who are socially and economically at the weakest side due to occupational relation based on service contract.

As a result of the development in industry, science and technology, lawsuits caused by occupational accident and disease increased gradually, therefore employers liability to take precautions for occupational health and security and compensate the damages due to obligation to protect employee’s core values increases accordingly.

Violation, Mental Anguish, Compensation, Employee, Employer.

I. GİRİŞ

Bireyin kişilik değerleri hem ulusal hem de uluslararası normlar ile koruma altına alınmıştır. Bu nedenle, hizmet akdine dayanan ilişkilerde yapılan iş nedeniyle sosyal ve ekonomik olarak zayıf tarafta bulunan işçinin veya yakınlarının kişilik değerlerinde eksilme ile manevi zarar görmeleri halinde bunun giderilmesi hukuk devletinin gereklerindendir. Sanayi, bilim ve teknolojinin gelişmesi ile de manevi tazminat davalarının önemi giderek artmaktadır. Bu çalışmamızda, manevi tazminat davalarının genel esasları ile iş kazası veya meslek hastalığı durumlarında uygulama şeklini öğretideki görüşler ve Yargıtay kararları ışığında açıklamaya çalışacağız.

II. MANEVİTAZMİNATDAVASI

Manevi zarar, bir kişinin kişilik değerlerinde istem dışı meydana gelen eksilmeyi ifade eder. Kişilik hakkının konusunu oluşturan kişilik değerlerini maddi kişilik değerleri (yaşam hakkı), duygusal kişilik değerleri (bedensel bütünlük hakkı) ve sosyal kişilik değerleri olmak üzere üç grupta toplanabilir. Bu değerlerin her hangi birisinde meydana gelen eksilme objektif eksilmedir. Başka bir anlatımla manevi zarar ancak objektif olarak kişilik haklarının zedelenmesi halinde söz konusu olur. Ancak, objektif saldırı sonucu kişilik değerlerde meydana gelen bu eksilme yeterli değildir. Manevi zararın gerçekleşmesi için, objektif unsur yanında subjektif unsurunda gerçekleşmesi gerekir. Buna göre, kişilik değerlerine yapılan saldırı sonucu kişinin acı ve üzüntü duyması ve ruhsal dengesinin bozulması doğaldır. Bu durum kişinin ruhsal bütünlüğünde bozulma meydana getirir.

Hukuk tarafından kişilik, hiç şüphesiz en başta insan olmanın bir gereği olarak korunur. İnsan onuru insanın, insan olmasının temelinde sahip olduğu en üst saygı ve değer hakkını ifade eder. İnsanın kendi başına bir değer, bir amaç olmasının doğal sonucu olarak yaşamının ve bedeninin korunmasını zorunlu kılar.¹