Anonim Şirketlerde Yönetim Kurullarının Sorumluluğuna İlişkin Özellikli Durumlar ve İspat Yükü Meselesi
Specific Situations with Regards to the Responsibilities of Boards of Joint-Stock Companies and Burden of Proof Point
Ufuk ÜNLÜ
Anonim şirketler yönetim kurulları tarafından idare ve temsil edilir. Bu anlamda yönetim kurulu üyeliği şirket açısından oldukça önemli bir görevdir. Yönetim kurulu üyeliğinin gerekleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve ikincil mevzuat kapsamında belirlenmiş olup, bu gereklerin bizzat yerine getirilmesi gerekir. Yönetim kurulu üyelerinin ilk ve esas görevleri yönetim kurulu toplantılarına katılmak ve gerektiğinde muhalif kaldığı kararlara ilişkin muhalefet şerhini kullanmaktır. Yönetim kurulunca alınan kararlardan yönetim kurulu üyesinin sorumluluğu bu şekilde belirlenir. Ancak kimi durumlarda yönetim kurulu üyelerinin toplantılara katılması mümkün olmamakta ve fakat söz konusu toplantılarda birtakım kararlar alınmaktadır. Ayrıca yeni yönetim kurulunun eski yönetim kurulunun karar ve eylemlerinden sorumluluğu tartışmalı bir konu olmakla birlikte, yönetim kurullarının sorumluluğunun belirlenmesinde ispat yükünü hangi tarafta olacağı meselesi de önemli ihtilaflara neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna ilişkin bahsedilen özellikli durumlar ile bu sorumlulukta ispat yükü meselesinin mevzuatsal gelişim sürecini açıklamaktır.
Anonim Şirket , Yönetim Kurulu , Sorumluluk , İspat Yükü .
Joint-stock companies are administrated and represented by executive boards. In this sense membership for executive boards is an important duty from company’s point. Requirements for board membership are determined within the scope of the Turkish Commercial Code no 6102 and the secondary legislations and these requirement should be fulfilled personally. First and principle duties of the board members are to attend in executive board meetings and in case of need to lodge a dissenting opinion with regards to the decisions they dissent. Responsibility of a board member for the decisions taken by the executive board is designated as such. However in some cases attendance of a board member to a meeting cannot be possible but some decisions are taken in the said meetings. Furthermore, responsibility of the new executive board for the decisions and actions of the former executive board is a controversial topic and also the issue of which party shall have the burden of proof in determination of the executive boards’ responsibilities causes important disputes. Purpose of this paper is to explain the specific situations mentioned with regards to the responsibilities of executive board members and the regulative development process of the burden of proof issue in this responsibility.
Joint-Stock Company, Executive Board, Responsibility, Burden of Proof.
I. Giriş
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 359’uncu ilâ 396’ncı maddeleri arasında, anonim şirket yönetim kuruluna ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 359’uncu madde uyarınca anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. Yönetim kurulu şirketin zorunlu organı olduğu gibi, aynı zamanda kanuni temsilcisidir. Gerçek veya tüzel kişilerden oluşan yönetim kurulları, şirket işlerini idare etmekle görevlidir. Yönetim kurulu üyeleri genel kurul tarafından seçilmektedir ve genel kurul tarafından şahsen seçildiği için, görevlerini de şahsen yerine getirmeleri gerekir. Yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetim, kanun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir. Yönetim kurulunun şirketin dışında temsil, şirket içinde ise idareye yönelik her türlü kararı almaya ve uygulamaya yetkisi bulunmaktadır. Karar alan ve uygulayan mekanizmaların genel olarak bu kararlardan ötürü sorumlulukları bulunmaktadır.
Anonim şirket yönetim kurulunun sorumluluğu birçok ticari davanın konusunu oluşturmaktadır. Zira asli görevi şirket yönetimi olan bir kurulun buna ilişkin faaliyetlerinden doğan sorumlulukları hukuki ihtilafların çözümü açısından oldukça önemlidir. İspat yükümlülüğü ise iddiaların doğruluğunun delillerle ortaya konulması faaliyetidir. Sorumlu kişi, yapmak zorunda bulunduğu ya da yaptığı bir iş için gerektiğinde hesap verme durumuyla karşı karşıyadır. Sorumlulukta ispat yükünün hangi tarafta (davalı-davacı) olacağı, davaların seyrini etkilemektedir.
Yönetim kuruluna seçilen üyelere 6102 sayılı Kanun, ilgili diğer mevzuat ve esas sözleşmeler ile birtakım görevler verilmiştir. Bu görevlerin yerine getirilmesi sürecinde sorumluluklar meydana gelmekte ve bu sorumluluklar en nihayetinde şirket ve yönetim kurulu üyeleri açısından bağlayıcı olmaktadır. Görevlerin hiç ya da gereği gibi yapılmaması halinde doğan sorumluluklar olabileceği gibi, görevlerin yerine getirilmesi ve alınan kararlara iştirak edilmemesi halinde de bazı yükümlülükler ortaya çıkmaktadır. Yönetim kurullarında görev değişikliği olağan bir süreçtir. Bu organda eski ve yeni yönetim olarak görev alanların faaliyetleri incelenirken, yeni yönetim kurulunun eski yönetim kurulunun kararlarından ve eylemlerinden sorumlu olup olmayacağı hususu karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketlerde yönetim kurulunun sorumluluğuna ilişkin ispat yükünü düzenlemiş ancak 6335 sayılı Kanununla yapılan değişiklik sonucunda keskin bir dönüş yapılmıştır. Bu durum tartışmaları da beraberinde getirmiş ve düzenleme ile hakkaniyetin sağlanıp sağlanmadığı, zayıf ve güçlü durumda bulunanların korunup korunmadığı tartışmaları yaşanmıştır.
