Anonim Şirket Sermayesinin Azaltılmasında Şirket Aktifini Kim Tespit Edecek?
Soner ALTAŞ
Anonim şirketler, zaman zaman birtakım gereksinimlerden ötürü esas sermayelerini azaltma yoluna başvurabilmektedir. 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu, sermaye azaltımına gidebilmek için mahkemeye müracaat edilip üç kişilik bir bilirkişi heyeti görevlendirilmesi talebinde bulunulmasını ve mahkemece tayin edilecek üç kişilik bilirkişi heyeti tarafından düzenlenecek raporla esas sermayenin azaltılması na rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda şirket aktifi nin bulunduğunun tespit edilmiş olmasını şart koşuyordu.
6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununun 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilen ilk halinde ise esas sermayesinin azaltılmasında sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette mevcut olduğunun işlem denetçisi tarafından belirlenmesi şart koşuluyordu. Ancak, TTK’nın işlem denetimine ilişkin hükümlerinin, Kanun henüz yürürlüğe girmeden, kaldırılmış olması nedeniyle, bu tespitin kim tarafından yapılacağı hususunda bir boşluk oluştu. İşte bu çalışmada, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre anonim şirket lerde sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette mevcut olduğunun nasıl ve kim tarafından tespit edileceği hususu üzerinde durulmaktadır.
Anonim Şirket, Esas Sermayenin Azaltılması, Alacaklı, Şirket Aktifi, Mali Müşavir Raporu, Denetçi Raporu.
Joint-stock companies may sometimes reduce their capitals due to many requirements and reasons. For reducing the capital, the former Commercial Code No.6762 enforced joint stock companies’ board of directors to apply to the court for appointing a three-membered expert committee and capital could only be reduced after this committee reported that the assets of the company would fully meet the rights of the creditors despite the reduction.
According to the new Turkish Commercial Code (TCC) No.6102, as adopted on 13 January 2011, process auditors were authorized to determine and report that the assets of the company would fully meet the rights of the creditors despite the capital reduction, instead of the three-membered expert committee. However, TCC’s provisions relating to the process control and process auditor were removed by the Parliament before TCC came into force. And, because of this removal, a legal loophole occurred, in other words, the authority which would determine and report the company’s assets after the reduction became uncertain. In this study, we aim to explain who will determine the assets of the company which would fully meet the rights of the creditors despite the capital reduction, under the terms of the new Turkish Commercial Code No. 6102.
Joint-Stock Company, Capital Reduction, Creditors, Company Assets, Cpa (Certified Public Accountant) Report, Auditing Report.
1. GİRİŞ
Bilindiği üzere, anonim şirketler, ihtiyaçları üzerinde bir sermayeye sahip olmaları nedeniyle ya da mevcut bilanço açıklarının kapatılması amacıyla sermayeyi azaltma yoluna başvurabilmektedir. Halka açık anonim şirketler ise, sermaye artırımına gidebilmek için sermaye azaltımı yoluna -sermayenin azaltılması işlemi ile birlikte eş zamanlı olarak, azaltılan miktarla aynı tutarda veya daha yüksek bir tutarda artırılmasına karar verilmesi- başvurmak durumunda kalabilmektedir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu1(TTK2)nda esas sermayenin azaltılması hususu, 6762 sayılı eski Ticaret Kanunundaki esas sermayenin azaltılmasına dair 396 ilâ 398’inci madde hükümlerine paralel bir şekilde düzenlenmiştir. ETK’nın 396’ncı maddesinin ilk cümlesindeki, “Bir şirket, sermayesini azaltarak azaltılan kısmın yerine geçmek üzere tamamen ödenecek yeni hisse senetleri çıkarmak niyetinde değilse umumi heyet, esas sermayenin itibari kıymetine dair esas mukavelenin hükümlerinin değiştirilmesine karar verir” hükmüne karşılık, TTK’nın 473’üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Bir anonim şirket sermayesini azaltarak, azaltılan kısmın yerine geçmek üzere bedelleri tamamen ödenecek yeni paylar çıkarmıyorsa, genel kurul, esas sözleşmenin gerektiği şekilde değiştirilmesini karara bağlar.” denilmiştir. ETK’da sermaye azaltımına gidilebilmesi için, öncelikle, anonim şirket yönetim kurulunun, şirket esas sermayesinin azaltılması yönünde bir karar alması, bu çerçevede, şirket esas sözleşmesinin sermaye maddesini sermaye azaltımına uygun şekilde düzenlemesi, sonrasında mahkemeye müracaat edip üç kişilik bir bilirkişi heyeti görevlendirilmesi talebinde bulunması; mahkemece tayin edilecek üç kişilik bilirkişi heyeti tarafından düzenlenecek raporla esas sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda şirket aktifinin bulunduğunun tespit edilmiş olması gerekiyordu.
TTK’da da, anonim şirket esas sermayesinin azaltılmasında, sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette mevcut olduğunun belirlenmesi şart koşulmuştur. TTK’nın 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilen ilk halinde bu belirlemenin işlem denetçisi tarafından yapılması öngörülmüştü. Ancak, işlem denetiminin 26.06.2012 tarihli ve 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla3 kaldırılması sonrasında bu belirlemenin kim tarafından yapılacağı hususunda bir boşluk oluşmuştu. İşte bu çalışmada, anonim şirketlerde sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette mevcut olduğunun nasıl ve kim tarafından tespit edileceği ele alınacaktır.
2. SERMAYENİN AZALTILMASINDA ŞİRKET AKTİFİNİN TESPİTİ
ETK’da olduğu gibi, TTK’ya göre de, eğer azaltılacak kısmın yerine geçmek üzere bedelleri tamamen ödenecek yeni paylar çıkarılmayacak ise, şirket genel kurulu, esas sermayenin itibari kıymetine dair esas sözleşme hükümlerinin değiştirilmesine, yani esas sermayenin azaltılmasına karar verebilir (TTK m. 473/1). Ancak, TTK, bu konuda ETK’dan farklı bir prosedür belirlemiş; genel kurulca sermayenin azaltılması yönünde bir karar alınmadan önce;
