Koronavirüs (Covid-19) Salgını ve Uluslararası Hava Taşımalarında Yolcunun Ölümü veya Yaralanması Halinde Taşıyıcının Sorumluluğu
The Coronavirus (Covid-19) Pandemic and Liability of the Carrier in Case of Death or Bodily Injury of Passenger in International Carriage by Air
Tuba BİRİNCİ UZUN
1999 tarihli Montreal Konvansiyonu uyarınca, taşıyıcı; yolcunun ölümü veya yaralanması halinde meydana gelen zarardan sorumludur. Taşıyıcının, yolcunun ölümü veya yaralanması halinde meydana gelen zarardan sorumlu tutulabilmesi için, zararın bir kaza sonucunda ve bu kazanın da yolcunun hava aracı içinde bulunduğu veya hava aracına bindiği veya hava aracından indiği sırada meydana gelmesi gerekir. 11 Mart 2020 tarihinde Covid-19 Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir. Hastalığın yayılımını engellemek için seyahat kısıtlamaları getirilmiş ve hem yurtiçi hem de yurtdışı uçuşlar durdurulmuştur. Salgının kontrol altına alınmasıyla seyahat kısıtlamaları kaldırılmış, yurtiçi ve yurtdışı uçuşlara yeniden izin verilmiştir. Her ne kadar koronavirüs (Covid-19) salgını kontrol altına alınmış olsa da hastalığın yayılımı devam etmektedir. Bu durum sağlıklı bir yolcunun bu hastalığa yakalanmasına hatta ölümüne sebep olabilir. Acaba böyle bir durumda 1999 tarihli Montreal Konvansiyonu uyarınca taşıyıcının sorumluluğuna gidilebilir mi? Bu sorunun cevabı, sağlıklı bir yolcuya hava aracında veya biniş ya da iniş işlemleri sırasında koronavirüs (Covid-19) bulaşmasının kaza olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği ile ilgilidir.
Koranavirüs (Covid-19) Salgını, Uluslararası Hava Taşımları, Taşıyıcının Sorumluluğu, Yolcunun Ölümü, Yolcunun Yaralanması.
Under the Montreal Convention dated 1999 the carrier is liable for damage sustained in case of death or bodily injury of a passenger upon condition only that the accident which caused the death or injury took place on board the aircraft or in the course of any of the operations of embarking or disembarking. World Health Organization declared Covid-19 a pandemic on March 11, 2020. In order to prevent the spread of the disease travel restrictions were introduced and within this scope, both domestic and international flights were stopped. Since the epidemic was taken under control, travel restrictions have been abolished and both domestic and international flights have been allowed. Although Covid-19 epidemic has been taken under control, the spread of the disease continues. This situation may cause a healthy passenger to get the disease or even die. Is the carrier liable in such a case under the Montreal Convention dated 1999? The answer of the question is related to whether the transmission of Covid-19 to a healthy passenger on board the aircraft or in course of any of the operations of embarking or disembarking can be defined as an accident or not.
Coronavirus (Covid-19) Pandemic, International Air Transportation, Liability of the Carrier, Death of Passenger, Injury of Passenger.
Giriş
Bilindiği üzere, 11 Mart 2020 tarihinde Covid-19 Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir. Hastalığın yayılımını engellemek amacıyla, hem ulusal hem küresel ölçekte çeşitli tedbirler alınmıştır. Bu kapsamda seyahat kısıtlamaları getirilmiş, hem yurtiçi hem yurtdışı uçuşlar durdurulmuştur. Salgının kontrol altına alınmasıyla seyahat kısıtlamaları kaldırılmış, yurtiçi ve yurtdışı uçuşlara yeniden izin verilmiştir.
25 Mart 2020 tarihli ve 31079 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan, Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, ilgili Yönetmeliğe Geçici Madde 1 eklenmiştir. Bu maddenin birinci fıkrasında; “COVID-19 salgını nedeniyle 5/2/2020 tarihinden itibaren uçuşun iptal edilmesi durumunda, bu iptaller sebebiyle uçuşu icra eden veya etme taahhüdünde bulunan hava taşıma işletmesi 8’inci, 9’uncu ve 10’uncu maddelerde yer alan hükümlerden uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ay sonuna kadar muaftır” denilmektedir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise; “COVID-19 salgını nedeniyle uçuşu iptal edilen yolcunun, hava taşıma işletmesinin boş koltuk durumuna bağlı olarak istediği bir tarih için bilette değişiklik yapma veya bileti açığa alma hakkı vardır. Yolcu, açığa alınıp kullanılmayan biletin iadesini uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ayın sonrasında hava taşıma işletmesinden alabilir” ifadesine yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere, geçici Madde 1 ile, yolcu hakları bir süreliğine askıya alınmıştır. Zira Covid-19 salgını nedeniyle taşıyıcının muaf tutulduğu maddeler; yolcunun tazminat hakkı (m. 8), geri ödeme veya güzergâh değişikliği hakkı (m. 9) ve hizmet hakkı (m. 10) ile ilgilidir. Her ne kadar Geçici Madde 1 ile, yolcu hakları bir süreliğine askıya alınmış olsa da, ilgili Yönetmeliğin 13’üncü maddesinde de belirtildiği üzere; “Yolcuların diğer kanun ve düzenlemelerden doğan tazminat talep etme hakları saklıdır”. Bu noktada, özellikle 1999 tarihli Montreal Konvansiyonu oldukça önemlidir. İlgili Yönetmeliğe eklenen geçici birinci madde, yolcunun 1999 tarihli Montreal Konvansiyonu uyarınca taşıyıcıdan tazminat talep etmesine engel değildir.
