Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Soybağının Reddi Davası ve Yapay Döllenme, Tüp Bebek ve Taşıyıcı Annelik Hallerinde Soybağının Belirlenmesi ve Reddi

Determination and Denial of Lineage Via Suit of Denial of Lineage in Cases of Artificial Insemination, Test-Tube Baby and Surrogate Motherhood

Ramazan TURAN

Baba ile çocuk arasındaki soybağının red edilmesi, sadece soybağının reddi davası olarak adlandırılan, açılma nedenleri, süresi ve dava açmaya yetkili kişilerin kanun tarafından belirlendiği özel bir dava ile mümkün olabilmektedir. İlerleyen teknoloji ve fen bilimlerindeki değişimler, taşıyıcı annelik, doğum kontrol, yapay döllenme, tüp bebek yöntemi, sperm-yumurta bankası gibi soybağı hukuku bakımından birçok yeniliği ortaya çıkarmıştır. Bu durum, hukuk, tıp ve din insanlarını, yeni ve karmaşık bir dünyayla karşı karşıya getirmiştir. Çalışmamızda, soybağının reddi müessesesi ve davası ile Türk hukukunda güncel sorunlardan olan yapay döllenme, tüp bebek, sperm-yumurta bankası ve taşıyıcı annelik hallerinde soybağının belirlenmesi ve reddi konuları, öğreti de dikkate alınarak incelenecektir.

Soybağı, Taşıyıcı Annelik, Tüp Bebek, Yapay Döllenme.

Denial of lineage between the father and the child is only possible with a special case called as denial of lineage which the causes of action, the duration and the persons capacity to sue are determined by law. Changes in advancing technology and science have revealed many innovations in terms of law of the lineage such as surrogate motherhood, birth control, artificial insemination, sperm-ovum bank, test-tube baby method. This situation caused medical scientists and jurists to encounter a new and complex world. In our study, determination and denial of lineage via the institution of denial of the lineage and its case, sperm-ovum bank, test-tube baby and surrogate motherhood, which are some of the current problems in Turkish law, will be reviewed by considering doctrine.

Lineage, Surrogate Motherhood, Test-Tube Baby, Artificial Insemination.

Giriş

Türk Medenî Kanunu1 (TMK) m. 285’te babalık karinesi düzenlenmiştir. TMK m. 285’e göre, evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Bu karine, analık karinesi gibi kesin bir karine olmayıp, aksi ispat edilebilen adi bir karinedir. Kanunkoyucu, babalık karinesinin çürütülmesi için özel bir yol olarak soybağının reddi müessesesini, TMK 286 vd. maddelerinde düzenleyerek kocayı, kendisinden olmayan çocukları benimsemek durumunda bırakmamıştır.

Bununla birlikte, evlilik sürecinde çocuğun doğmasına ya da ana rahmine düşmesine karşın çocuk, kocadan olmayabilir. İşte kanunkoyucu bu hususu göz önüne alarak kocaya, kendisinden olmayan çocukla arasındaki soybağını ortadan kaldırmak için “soybağının reddi davası” hakkını tanımıştır. Bu sayede koca, kendisinden olmayan çocuğun bakımını, giderlerini, nafakasını sağlamayacak ve çocuğun kendisine mirasçı olması engellenmiş olacaktır.

Çalışmamızda, soybağının reddi müessesesi daha çok maddi hukuk yönünden ele alınacak olup, usul ve milletlerarası hukuk hükümlerine yeri geldikçe değinilmek suretiyle yetinilecektir. Birinci kısımda, soybağının reddi kavramı ve sebepleri (hangi hallerde babalık karinesinin çürütüleceği) ile nüfus kaydının düzeltilmesi davasıyla ayrımı; ikinci kısımda, soybağının reddi davası ile taraflar, karinelerin çatışması, görevli ve yetkili mahkeme, hak düşürücü süreler, davanın neticeleri; üçüncü ve son kısımda, yapay döllenme, tüp bebek, sperm-yumurta bankası ve taşıyıcı annelik durumunda soybağının belirlenmesi ve reddi incelenecektir.