Şirketler Arasında Yapılan İşletme Yönetimi Sözleşmesi

Business Administration Agreement Between Companies

Hakan ÇEBİ

İşletme yönetimi sözleşmesinin yapılmasıyla malik şirket başka bir şirketi, işletmesini, onun adına ve hesabına işletmesi için görevlendirmektedir. Bu tür sözleşmeler “Management Sözleşmesi” olarak da adlandırılırlar. İşletmenin yönetimi, yönetici tarafından malik şirketin adına yapılabilir. Bu halde gerçek işletme yönetimi sözleşmesinden söz edilir. Bunun yanında işletmenin yönetimi yönetici tarafından kendi adına da yapılabilir. Bu halde ise, gerçek olmayan işletme yönetimi sözleşmesinden söz edilir. Gerçek işletme yönetimi sözleşmesinde yönetici işletmeyi, malik şirket adına ve hesabına yönettiği için, yöneticinin yaptığı işler doğrudan ve münhasıran malik şirkete ait olur.

İşletme Yönetimi Sözleşmesi, Şirketler Topluluğu.

With the conclusion of the business management agreement, the owner company assigns another company to operate its business on behalf and account of it. Such contracts are also called “Management Agreements”. The management of the enterprise may be carried out by the manager on behalf of the owner company. In this case, the actual business management contract is mentioned. In addition, the management of the business can be done by the manager on his own behalf. In this case, an unreal business management contract is mentioned. Since the manager manages the business on behalf of the owner and account of the company in the actual business management agreement, the works of the manager belong directly and exclusively to the owner company.

Business Management Agreement, Group of Companies.

I. Giriş

İşletme yönetimi sözleşmesinin (Betriebsführungsvertrag) yapılmasıyla malik şirket başka bir şirketi, işletmesini, onun adına ve hesabına işletmesi için görevlendirmektedir¹ . Bu tür sözleşmeler “Management Sözleşmesi” olarak da adlandırılırlar² . İşletmenin yönetimi, yönetici tarafından malik şirketin adına yapılabilir. Bu halde gerçek işletme yönetimi sözleşmesinden (echter Betriebsführungsvertrag) söz edilir. Bunun yanında işletmenin yönetimi yönetici tarafından kendi adına da yapılabilir. Bu halde ise, gerçek olmayan işletme yönetimi sözleşmesinden (unechter Betriebsführungsvertrag) söz edilir.

Gerçek işletme yönetimi sözleşmesinde yönetici işletmeyi, malik şirket adına ve hesabına yönettiği için, yöneticinin yaptığı işler doğrudan ve münhasıran malik şirkete ait olur. Gerçek olmayan işletme yönetimi sözleşmesinde de sonuçta aynı durum geçerlidir. Zira, şirketler topluluğu uygulamasında sözleşmede yapılan düzenlemelerle, yöneticin yaptığı işlemlerin hukuki sonuçlarının malik şirkete ait olması sağlanmaktadır³ . Nitekim, yöneticinin yaptığı işlemlerden doğan haklar malik şirkete devredilir. Borçlar da malik şirket tarafından üstlenilmelidir. Böylece gerçek olmayan işletme yönetimi sözleşmesi olmasa dahi, yöneticinin yaptığı işlemlerin ekonomik sonuçları malik şirkete ait olur.

İşletme uygulamasında hangi durumlarda gerçek, hangi durumlarda ise gerçek olmayan bir işletme yönetimi sözleşmesinin yapıldığı sorusu, kolayca cevaplanamamaktadır. Burada da sözleşme taraflarının amaçları esas alınmalıdır. Örneğin, işletme yönetimi sözleşmesi ile bir işletme geçişi hedeflenmiş ise, sadece gerçek olmayan bir işletme yönetim sözleşmesi söz konusu olabilmektedir.

II. İşletme Yönetimi Sözleşmesinin Konusu

İşletme hasılat kirası ve işletmenin geçici devri sözleşmelerinde olduğu gibi, işletme yönetimi sözleşmesinin konusunda da, şirketler topluluğu hukuku ve borçlar hukuku arasındaki karşılıklı etkileşimler belirgin olarak görülmektedir.

Anonim şirket şeklindeki bir malik şirketin iştirakiyle yapılan işletme yönetimi sözleşmesinin, işletme sözleşmesi olarak kabul edilip edilmeyeceği ve hangi hallerde kabul edileceği meselesi literatürde, münferit durumlar incelenmeden genel olarak cevaplanmaktadır. Buna göre, işletme hasılat kirası ve işletmenin geçici devrine ilişkin düzenleme baskın görüşe göre, kıyasen işletme yönetimi sözleşmesine uygulanmaktadır⁴ .

Bu durumda şirketler topluluğu hukuku bakımından işletmenin yönetimi sözleşmesi için, işletmenin kiralanması ve devri sözleşmesindeki gibi, yönetici tarafından yönetilen işletmenin kapsamına ilişkin aynı nitelik gerekleri aranacaktır. Bu ise, APOK 292/I Nr. 3’e göre bir işletmenin yönetimi sözleşmesi ancak, malik şirket bütün işletmeleri üçüncü bir şahsa idare ettirdiği zaman var olduğu anlamına gelir. Bundan, malik şirket işletmenin yönetimi sözleşmesine istinaden tüm işletmeleri üçüncü bir şahsa idare ettirmediği zaman, mevcut işletmenin yönetimi sözleşmesi APOK 292/I Nr. 3 anlamında bir işletme sözleşmesi olarak nitelendirilemeyeceği sonucu çıkmaktadır⁵ .