Boşanmada Birlikte Velâyet ve Birlikte Velâyetin Uygulanmasına İlişkin Modeller
Joint Parental Custody in Divorce and the Models for Its Implementation
Bilge ÖZTAN, Fırat ÖZTAN
Geride kalanları büyük bir elem içinde bırakan
kaybının sadmesinin verdiği acı dolayısıyla
CEREN’in hatırasına ithafen kaleme alınmıştır...
Uygulamada kabul gören “birlikte velâyet”in hukukî dayanağı hakkında öğretide farklı görüşler ileri sürülmektedir. Özellikle Türkiye’nin 11 No.lu Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetlerini Korumaya Dair Sözleşme’ye Ek 7 No’lu Protokol’ün onaylanmasının 6684 sayılı Kanun’la uygun bulunması ve Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2016/15771 E. 2017/1737 K. sayılı kararında birlikte velâyetin düzenlenmesinin, Türk kamu düzenine açıkça aykırı olmadığı ve Türk toplumunun temel yapısı ve temel çıkarlarını ihlâl etmediğini hükme bağlamasıyla konu gerek uygulamada gerek öğretide yeniden güncel hale gelmiştir. Bu çalışmada öğretide birlikte velâyete ilişkin olarak ileri sürülen görüşler ve bunların gerekçeleri üzerinde ayrıntılı olarak durulmuş; kendi görüşümüz açıklanmıştır. Ayrıca birlikte velâyetin kabulü hâlinde öğretide ileri sürülen farklı modellerden hangi modelin kabulünün çocuğun yararıyla daha çok bağdaşacağı incelenmiş; öğretide ve Avrupa ülkelerinin kanunlarında benimsenen farklı modellerin leh ve aleyhinde ileri sürülen hususlar ayrıntılı olarak ele alınmış; 2 Ekim 2015 sayılı Avrupa Konseyi’nin tavsiye kararı üzerinde durulmuştur. Çalışmada son olarak hâkimin hangi durumlarda ana babanın birlikte velâyeti talep etmesine rağmen velâyeti tek tarafa tevdi etmesinin çocuğun yararına olabileceği belirtilmiştir.
Boşanma, Ortak Velâyet, Kanun Boşluğu, Ortak Velâyette Uygulanacak Modeller.
Different opinions are stated in doctrine about the legal basis of the "joint parental custody", which is accepted in practice. In particular, with the Turkey's approval of the ratification of the Protocol No. 7, which is the Annex of the Protocol No. 11 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, by the Law No. 6684 and with the judgment of 2016/15771 E. 2017/1737 K. of the Second Law Circuit of the Court of Cassation, which held that the arrangement of the joint parental custody does neither violate the Turkish public order nor the basic structure and basic interests of the Turkish society, the issue has become again a hot topic in practice and doctrine. In this study, the opinions advocated regarding the joint parental custody in doctrine and their rationales are explained in detail and our own opinion about the subject is expounded. It is also emphasized in the article that in case of acceptance of joint parental custody which of the models proposed in doctrine will be more compatible with the benefit of the child. Moreover, the points put forward in favor of and against the different models adopted in doctrine and in the laws of European countries are discussed in detail. The recommendation of the Council of Europe No. 2 October 2015 is also elaborated. Finally, it is explained in the study that in what kind of situations the judge's decision to give the custody to one of the parents would be in favor of the child, even though the parents asked for the joint parental custody.
Divorce, Joint Parental Custody, Legal Gap, The Models to be Applied in Joint Parental Custody.
GİRİŞ
TÜİK verilerine göre, Türkiye’de her yıl bir önceki yıla göre boşanma oranında bir artış görülmektedir. Nitekim boşanma sayısı son on yıl içinde %41 oranında artmıştır1. Yine TÜİK verilerine göre, boşanan ailelerin 3/4’ü çocuklu ailelerdir.
Boşanma, Amerikalı sosyolog Coller’in ifadesiyle, “kültür repartuarımızda en duygusal travmatik olgudur”2. Ana babadan en azından birini sarsan bu olgunun çocukların pek çoğunun ruh âlemlerinde yıkıma neden olacağı açıktır. Ana babalarının boşanması çoğu zaman çocuk için, yaşamında pek çok önemli değişikliği beraberinde getiren kriz benzeri bir olgudur3. Bu nedenle gerek öğretide gerek uygulamada, çocukların ana babalarının boşanmasından mümkün olduğu kadar az etkilenmelerinin nasıl gerçekleştirilebileceği üzerinde hâlâ çeşitli çalışmalar yapılmakta, değişik çözümler üzerinde durulmaktadır. Bütün boşanmış ailelerin çocukları için uygulanabilecek müşterek bir çözüm ise henüz bulunamamıştır. Çünkü her boşanma ve boşanmada yer alan çocuklar kendilerine özgü nitelikler taşırlar.
