Sözleşmenin Devrinin Hukuki Sonuçları

The Legal Consequences of the Transfer of Contract

Cemal OĞUZ

Sözleşmenin devri, kendi daha önce taraf olarak sözleşmeye katılmamış olan, sözleşmeye yabancı üçüncü bir kişinin, mevcut taraflardan birinin yerine geçerek devam eden bir sözleşme ilişkisine katılmasıdır. Sözleşmenin devrinde, devrin hukuki sonuçları açısından, zamansal bakımdan sınırlı olan ile zamansal bakımdan sınırlı olmayan sözleşme devrinin birbirinden ayrı tutulması gerekmektedir. Zamansal bakımdan sınırlanmamış olan sözleşme devrinde, devralanın üstlenmesi, geçmişe etkili sonuç doğurur (). Buna karşılık, zamansal bakımdan sınırlanmış olan sözleşme devrinde, devralan, temel sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerin sadece bir kısmını üstlenir. Diğer kısım, sözleşmeden ayrılan tarafın üzerinde kalır. Bu genel kural çerçevesinde, devrin hukuki sonuçları; yorum, temel sözleşmenin tek taraflı bağlamazlık yaptırımına tâbi olması, tasfiye, borca aykırılık, tazminat talepleri ve fer’i teminatlar bakımından incelenmiştir.

Sözleşmenin Devri, Yorum, Tek Taraflı Bağlamazlık, Tasfiye, Borca Aykırılık.

The transfer of the contract is the participation of a third person, who has not previously participated in the contract, to a contractual relationship that already continues, as a party of the contract by replacing one of the existing parties. In the transfer of contract, in terms of the legal consequences of the transfer, the contract transfer, which is limited in respect to time and not limited with regards to time, should be separated. In the transfer of the contract, which is not limited in terms of time, the takeover by the transferee has a retroactive legal effect (). In contrast, in the transfer of the contract, which is limited in terms of time, the transferee undertakes only a part of the rights and obligations that arising from the transferred contract. The other part remains on the party leaving the contract. Within the framework of this general rule, the legal consequences of the transfer have been examined in terms of the interpretation, to be subject to sanction of uniliteral nullity of the transferred contract, the liquidation, the breach of obligation, the claims to compensation and secondary warranties.

Transfer of Contract, Interpretation, Unilateral Nullity, Liquidation, Breach of Obligation.

GİRİŞ

Ticari ve ekonomik hayatın en önemli unsurlarından biri olan sözleşme, kural olarak sadece sözleşmeyi kuran taraflar arasında hüküm ve sonuç doğurur. Bu kapsamda, kural olarak, sözleşmeden doğan borcun yerine getirilmesinden, sadece sözleşmeyle borç altına giren taraf sorumluyken; sözleşmeden doğan alacağı isteme hakkı da sadece sözleşmeyle lehine bir alacak hakkı yaratılan tarafa aittir. Ne var ki, sözleşmeyi kuran taraflar, sonradan, çeşitli nedenlerle, bağlı oldukları sözleşmeyi üçüncü bir kişiye devretmek isteyebilirler. Bu durumda, sözleşmenin devri kurumu işlerlik kazanır ve henüz sözleşmeye dâhil olmamış konumda bulunan üçüncü bir kişi, sözleşmenin taraflarından birinin yerine geçerek sözleşmenin yeni tarafı hâline gelir. Sözleşmenin devresilmesi, hukuk düzeni bakımından bazı önemli sonuçlar meydana getirir. Gerçekten de sözleşmenin devredilmesinin ortaya çıkardığı hukuki sonuçlar, gerek sözleşmeden ayrılan gerekse de sözleşmeye dâhil olan kişilerin hukuki durumlarını yakından ilgilendirir. İşte bu çalışmanın konusunu, sözleşmelerin devredilmesi durumunda ortaya çıkan hukuki sonuçların incelenmesi oluşturmaktadır. Bu kapsamda, öncelikle genel olarak sözleşmenin devri kurumu açıklanmakta; sonrasında, sözleşmenin devrinin, zamansal bakımdan sınırlanmış olan ve zamansal bakımdan sınırlandırılmış olmayan türlerine göre, ortaya çıkardığı hukuki sonuçlar ayrıntılı olarak incelenmektedir. Son olarak çalışmada, sözleşmenin devrinin taraflar bakımından meydana getirdiği sonuçlara da yer verilmektir.

I. SÖZLEŞMENİN DEVRİ KAVRAMI

Sözleşmenin devri, kendi daha önce taraf olarak sözleşmeye katılmamış olan sözleşmeye yabancı üçüncü kişinin, mevcut taraflardan birinin yerine geçerek devam eden bir sözleşme ilişkisine katılmasıdır¹. Devrin konusunu, taraf durumu oluşturur. Devir vasıtasıyla, sözleşmeden ayrılan taraf üzerinde doğan haklar ve borçlar, bütünüyle sözleşmeyi devralana geçer. Mevcut sözleşme ilişkisi, değişikliğe uğramaksızın katılan tarafla devam eder. Devreden taraf, sözleşme ile kurulan bağdan kurtulur, serbest kalır².

Sözleşmenin devrine ilişkin olarak devir sözleşmesinin taraflarını tanımlamak gerekir. Sözleşmede geride kalan taraf, “kalan taraf” olarak tanımlanır; bu kalan taraf için “karşı tarafı değişen taraf” da denilebilir. Sözleşmenin kurulduğu zaman sözleşmeye yabancı olan ve ayrılan taraf yerine sözleşmedeki taraf durumunu kazanan üçüncü kişiye ise “devralan taraf” denilir. Temel sözleşmenin taraflarından, “taraf değişikliğinden önceki veya şimdiye kadarki taraflar”; değişiklikten sonraki taraflardan “yeni olan taraflar” olarak bahsedilir³.