Dayanışma Aidatı Miktarının Sendika Özgürlüğü ve Sendika Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

Evaluation of the Amount of Payment of Solidarity Dues in Terms of Trade Union Freedom and Union Security

İmge Hazal YILMAZ

Bir toplu iş sözleşmesinden kural olarak o toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına üye işçiler yararlanmaktadır. Ancak toplu iş sözleşmesinin bu uygulama alanı (kişi bakımından) farklı yöntemlerle genişletilebilmektedir. Dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma da, işçinin toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına üye olmadan toplu iş sözleşmesinden yararlanmasını sağlayan bir yöntemdir. Sendika özgürlüğü bakımından işçiye böyle bir imkan sağlanması önem taşımaktadır. Bunun yanında konunun sendika güvenliği bakımından da değerlendirilmesi ve sendika özgürlüğü ile sendika güvenliği arasında dengeyi sağlayacak uygun dayanışma aidatı miktarının belirlenmesi gerekir. Ancak maalesef, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile getirilen düzenlemenin bu dengeyi sağlamaya çok uygun olmadığı açıktır.

Toplu İş Sözleşmesi, Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma, Dayanışma Aidatı, Sendika Özgürlüğü, Sendika Güvenliği.

Principally, a collective labor agreement is made use of by workers who are members of the trade union which is one of the parties. However, this scope of application of collective labor agreement (in terms of people) can be expanded by different methods. Benefit by paying a solidarity due is a method that enables the worker to benefit from the collective labor agreement without being a member of the trade union which is one of the parties. In terms of trade union freedom, it is important to provide such an opportunity to the worker. In addition, the issue should be evaluated in terms of union security and the amount of solidarity dues necessary to balance trade union freedom and union security should be determined. Unfortunately, it is clear that the regulation introduced by the Law on Trade Unions and Collective Labor Agreement No. 6356 is not very suitable for achieving this balance.

Collective Labor Agreement, Benefit from the Collective Labor Agreement, Payment of Solidarity Dues, Trade Union Freedom, Union Security.

GİRİŞ

Sendika özgürlüğünün tarihsel kökeninde ekonomik yönden zayıf konumdaki çalışanların, çıkarlarını işverenlere karşı koruyabilmeleri amacıyla birleşmeleri yatmaktaysa da, bugün bu özgürlük vatandaşlık farkı gözetilmeksizin herkese tanınmakta ve insan hakkı olarak uluslararası belgelerde yer almaktadır. Türk hukukunda da başta Anayasa olmak üzere, sendikal özgürlüklere ilişkin çeşitli düzenlemelere yer verilmiştir. Ancak hemen belirtelim ki, özgürlüklerin sadece tanınması yeterli olmayıp; asıl önemli olan bu özgürlüklerin etkin bir şekilde kullanımının sağlanmasıdır. Toplu iş sözleşmesinden farklı şekillerde yararlanma imkanının tanınması ve bunun etkin bir şekilde uygulama bulması da bu kapsamda önem taşır.

Bir toplu iş sözleşmesinden kural olarak taraf işçi sendikası üyesi işçiler yararlanmaktadır. Ancak taraf işçi sendikasına üye olmayan bir işçiye de toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakkının tanınması sendika özgürlüğü açısından önem taşımaktadır. Taraf işçi sendikasına üye olmayan bir işçinin toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmesini sağlayan yöntemlerin başında da, 6356 sayılı STİSK’de düzenlenmiş olan dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma gelmektedir.

Çalışmamızda, sendika özgürlüğü bakımından önemli olduğunu düşündüğümüz dayanışma aidatı miktarının işçi ve sendika açısından etkisi incelenmektedir. Bu kapsamda, sendika özgürlüğü ve sendika güvenliği kavramları açıklandıktan sonra; dayanışma aidatının öngörülmesi ve özellikle dayanışma aidatı miktarının belirlenmesi konuları, sendika özgürlüğü ile sendika güvenliği açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır.