Tahkimde Derdestlik Sorunları

Rahat GURBANOV

Tahkim, taraflar arasında doğmuş veya ileride doğacak olan belli hukuki uyuşmazlıkların Devlet mahkemeleri dışında, taraflarca seçilen ve adına hakem denilen tarafsız kişiler eliyle nihai karara bağlanmasını ifade etmektedir.

Derdestlik itirazı, tarafları ve konusu bakımından hâlihazırda açılmış ve halen görülmekte olan bir davanın, aynı veya bir başka mahkeme önünde ikinci kez açılmasına yapılacak olan itirazı ifade etmektedir. Türk Hukukunda, yerli ve yerli olmayan hakem kararlarını düzenleyen kanunlar ve milletlerarası anlaşmalar bulunmaktadır. Ancak, bu düzenlemelerden hiç birisi, tahkimde derdestlik kavramını düzenleyen açık bir hüküm içermemektedir. Bu sebeple, konuyu yerli hakem kararları ve yerli olmayan hakem kararları bakımından farklı ele alarak, tahkimde çözülmekte olan bir uyuşmazlığın, bir başka hakem veya mahkeme önüne götürülmesi durumunda ortaya çıkacak sorunlara, mevcut tahkim mevzuatımız dikkate alınarak cevap verilmesi gerekmektedir.

Tahkim, Yerel Tahkim, Milletlerarası Tahkim, Ad Hoc Tahkim, Kurumsal Tahkim, Derdestlik, Yabancı Derdestlik, Tahkimde Derdestlik, Derdestlik İtirazı.

Arbitration means the conclusion of conflicts which occurred or may be occurred in the future between parties through
the medium of the impartial persons called arbitrators who are selected by aforementioned parties without any state courts intervention.

Pendency objection means the objection made to the case sued second time at the same court or another which has already sued and pended in terms of parties and subject matter. In Turkish Law there are codes and international treaties arranging national and international arbitrator decisions. But any of those legislations include an explicit provision arranging the pendency notion. Therefore, the problems occurred when bringing the conflict to another arbitrator or court which has already at the arbitration stage should be answered by discussing in terms of national and international arbitrator decisions differently taking into account our current arbitration legislation.

Arbitration, National Arbitration, International Arbitration, Ad Hoc Arbitration, Institutional Arbitration, Pendency, Foreign Jurisdiction Pendency, Pendency in Arbitration, Objection to Pendency.

I. GENEL OLARAK TAHKİM VE DERDESTLİK KAVRAMLARI

Tahkim, kanunun tahkim yolu ile çözümlenmesine izin verdiği konular kapsamında olmak koşuluyla, taraflar arasında doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların devlet yargısında çözümlenmesi yerine, hakem adı verilen kimseler aracılığı ile çözümlenmesi konusunda tarafların anlaşmaları şeklinde tanımlanabilir¹.

Uyuşmazlıkların, devlet mahkemeleri dışında hakem adı verilen kişiler tarafından çözümlenmesi yönteminin Eski Mısır Uygarlığı, Eski Yunan ve Roma Hukuklarında kullanıldığı bilinmektedir. Milletlerarası ticari ilişkilerin her geçen gün gelişerek artması sonucu, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların devlet mahkemeleri yerine, tarafların seçtikleri hakem veya hakemlerce çözümlenmesi yöntemi gittikçe yaygınlaşmıştır².

Milletlerarası uygulama dikkate alındığında, milletlerarası ticari tahkimin, kurumsal (enstitü tahkimi) veya herhangi bir kuruma bağlı olmaksızın (ad hoc) gerçekleştiği görülmektedir³.