Karl Marx’da Ahlâk, Adalet ve Özgürlük

Concept of Just and Freedom in the Texts of Karl Marx

Yavuz YAYLA

Adalet kavramı felsefede ve siyaset teorisinde sürekli tartışılan bir kavram olagelmiştir. Bu çerçevede Karl Marx’a gelinceye kadar adalet kavramı idealist felsefenin alanındaki bir konu olarak düşünülmüştür. Bilindiği üzere, Karl Marx’ın magnum opus eseri “Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi” kapitalizmin zamanımıza kadar yapılmış en köklü eleştirisi olarak kabul edilmektedir. Ancak bu eleştiride Marx’ın evrensel bir adalet anlayışından hareket etmiş olup olmadığı Marksist litatürün en hararetli tartışma konularından birini oluşturmaktadır. Bu konuda düşüncelerini dile getirenlerin bir kısmı, Marx’ın kapitalizm eleştirisinin adalet temelli olduğunu savunurken; diğerleri, bu eleştirilerin adalet temelli olmadığını savunmaktadır. Her iki grup düşünür de Marx’ın hangi öncülden yola çıktığına ilişkin duruş noktalarını Marx’tan yaptıkları alıntılarla temellendirerek farklı sonuçlara ulaşsalar da Marx’ta aslolanın insanlığın özgürlüğü ve kurtuluşu olduğu noktasında hemfikirdirler.

Politik İktisat, Adalet Teorisi, Karl Marx, Üretim Tarzı, Artı-Değer.

Jel Sınıflandırması: P16, P26, B14

The concept of justice has become a constantly debated concept in philosophy and political theory. In this context, until Karl Marx, the concept of justice was considered as a subject in the field of idealistic philosophy. As it is known, Karl Marx's magnum opus "Capital: The Critique of Political Economy” is considered to be the most radical critique of capitalism until our time. In this criticism, however, whether Marx acted from a universal sense of just is one of the topics to be referred mostly in Marxist literature. Some of those who expressed their opinion on this issue argue that Marx's criticism of capitalism is just-based; others argue that these criticisms are not just-based. Although both groups of thinkers have come to different conclusions by grounding their points of view on which premise Marx is taking, they agree that Marx actually focuses on the freedom and liberation of humanity.

Political Economy, Justice Theory, Karl Marx, Modes of Production, Surplus Value.

Jel Classification: P16, P26, B14

1. GİRİŞ

Ahlâk ve adalet üzerine tartışmaların kökeni Platon’a kadar uzanmaktadır. Karl Marx’a gelinceye kadar düşünürler adalet kavramını evrensel, aşkın bir bakış açısıyla ele almışlardır. Geçmişle büyük bir kopuşu oluşturan Feurbach Üzerine Tezler ile Marx aşkın düzeyde ele alınan her türlü ideolojik kavramı gökyüzünden alarak yeryüzüne indirmiştir. Bu çalışmanın amacı Marx’ın tarih felsefesinden yola çıkarak adalete ve ahlâka bakışını incelemektir. Bu bağlamda çalışmada Marx’ın kapitalizmi adalet kavramına dayanarak eleştirdiğini savunan düşünürler ile bu kavrama dayanmaksızın eleştirdiğini savunan düşünürlerin önemli temsilcilerinin görüşleri ele alınacaktır. Bu çerçevede Marx’ın sömürü ve artık-değer teorisi adalet bağlamında ele alınacak ve son olarak bütün bu tartışmalara ilişkin bir değerlendirme yapılacaktır.