Devredilebilir Elektronik Kayıtlar Hakkında UNCITRAL Model Kanunu
UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records
Zeynep İSTEMİ
Devredilebilir elektronik kayıtlarla yapılan uluslararası ticarette farklı uygulama ve kuralların yaratacağı karışıklığın bertaraf edilebilmesi için, devletlere yol göstermek amacı ile UNCITRAL tarafından, 13 Temmuz 2017 tarihinde, “Devredilebilir Elektronik Kayıtlar Hakkında UNCITRAL Model Kanunu” kabul edilmiştir. Model Kanun’ un amacı, klâsik anlamda kâğıt üzerinde düzenlenen kıymetli evrak ile elektronik ortamdaki kayıt arasında işlevsel eşitliği sağlamaktır. Bunun yanında, Model Kanun’a hâkim olan ilkeler; “teknolojik tarafsızlık”, “maddî hukuka müdahale edilmemesi”, “devredilebilir elektronik kayıtlar aleyhine ayrımcılık yasağı” ve “sözleşme serbestisi”dir. Ayrıca, önemli noktalardan biri de sistemin işleyişinin güvenli olmasıdır. Güvenilir olmanın hangi özellik ve şartların varlığı hâlinde gerçekleşmiş sayılacağı Model Kanun’da düzenlenmiştir.
UNCITRAL Model Kanunu, İşlevsel Eşitlik, Kıymetli Evrak, Devredilebilir Elektronik Kayıt, Kontrol.
UNCITRAL Model Law on Electronic Transferable Records is adopted on 13 July 2017 with the objective of avoiding the problems which may arise as a result of the legal diversities and the different practices in international trade in which the electronic transferable records take part. The Model Law aims to serve as a model, as it tries to provide the functional equivalency between the conventional transferable documents and instruments and the electronic transferable records. The general principles governing the Model Law are, “technological neutrality”, “not to aim to affect the substantive law” “non discrimination against the electronic transferable records” and the “party autonomy”. One of the crucial points of the Model Law, is the “reliability” of the working of the system. The Model Law includes the conditions and criteria of the “reliability”.
Model Law, Functional Equivalency, Transferable Documents and Instruments, Electronic Transferable Records, Control.
GİRİŞ
Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu1 (UNCITRAL2), uluslararası ticarette uyumlaştırma ve yeknesaklaştırma faaliyetinde bulunma amacıyla, 1966 yılında kurulmuştur3. Komisyon, uluslararası ticaret alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Komisyonun, ticarî faaliyetlerin elektronik ortamda gerçekleştirilebilmesine yönelik başlıca çalışmaları içinde; 16 Aralık 1996 tarihli 51/162 sayılı karar ile kabul edilen “Elektronik Ticaret Model Kanunu”4, 12 Aralık 2001 tarihli 56/80 sayılı karar ile kabul edilen “Elektronik İmza Model Kanunu”5 ve 23 Kasım 2005 tarihinde 60/21 sayılı karar ile kabul edilen “Milletlerarası Akitlerde Elektronik İletişimin Kullanılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”6 yer almaktadır.
Elektronik ticari faaliyetlere ilişkin son metin, 13 Temmuz 2017 tarihinde kabul edilen “Devredilebilir Elektronik Kayıtlar Hakkında UNCITRAL Model Kanunu”dur (UNCITRALModel Law on Electronic Transferable Records/ MLETR)7.
Model Kanun kapsamında, elektronik kayıt, elektronik ortamda yer alan bilgiyi ifade etmek için kullanılır. Devredilebilir elektronik kaydın tanımı ise net bir şekilde yapılmamıştır fakat kıymetli evrakın elektronik olarak düzenlenmesi, depolanması ve iletilmesi anlamına gelir. Yani, elektronik kayıt ile bilgi, devredilebilir elektronik kayıt ile kıymetli evrak ilişkilidir. Kıymetli evrak, kâğıt üzerinde var olan, ifayı talep yetkisi veren ve evrakın devri ile hakkın da devredildiği evrak ve araçlardır.
