Anonim Şirket Payları Üzerinde Geri Alım (Vefa) Hakkı
Right to Repurchase on Joint-Stock Company Shares
Sercan UÇAR
Anonim şirket payları geri alım hakkına konu edilebilir. 6102 sayılı TTK ile birlikte, anonim şirket payları üzerinde kurulan geri alım hakkına dair iki önemli soru ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki hakkın anonim şirket esas sözleşmesine derç edilip edilemeyeceğidir; soru, emredici hükümler ilkesi ekseninde ele alınmalıdır. İkinci soru, hakkın nispi niteliğinden kaynaklı işlerlik sorununun aşılıp aşılamayacağıdır; bu soruya ise (özellikle) bağlam kurallarından hareketle cevap aranmalıdır. Doktrinde çeşitli vesilelerle anılan iki soruya değinildiği; farklı sonuçlara ulaşıldığı görülmektedir. 11. HD’nin 09.03.2016 tarih ve E. 2015/3775, K. 2016/2651 sayılı kararı da, söz konusu iki soruya ışık tutmaktadır. Çalışmada, anılan iki hususun, doktrinde ifade edilen yaklaşımlar ve Yüksek Mahkeme tarafından ortaya konulan irade çerçevesinde irdelenmesi amaçlanmaktadır.
Geri Alım Hakkı, Sözleşmelerin Nispiliği İlkesi, Anonim Şirketlerde Pay Devri, Bağlam, Emredici Hükümler İlkesi.
Joint-stock company shares are subject to rights to repurchase (right to repurchase). Turkish Commercial Code Law No. 6102 brings out two key questions regarding rights to repurchase for joint-stock company shares. The first question is whether the rights is to be incorporated into the articles of corporation. The question should be addressed within the scope of imperative provisions. The second question is whether the applicability issue of the right because of the relativity of it. This question should be addressed based especially on restrictions on transferability rules. We can see that the doctrine addresses both questions on various occasions and offers different results. The 11th Civil Department's Decision Docket No. 2015/3775, Decision No. 2016/2651 dated 09.03.2016 also sheds light on these two questions. This study aims to examine these two issues based on the approaches mentioned in the doctrine and the High Court's decree.
Right to Repurchase, Principle of Relativity of Contracts, Share Transfer in Joint-Stock Companies, Restrictions on Transferability, Principle of Imperative Provisions.
I. GENEL OLARAK
Geri alım (vefa), sahibine, daha önce sattığı bir malvarlığı değerini tek taraflı irade beyanı ile yeniden iktisap etme olanağı sağlayan haktır1. Hak, kurucu yenilik doğurucu niteliği haizdir2; kullanılmakla birlikte taraflar arasında bir satış sözleşmesi kurulur3. Bu satış sözleşmesinin tarafları ve konusu ilk satış sözleşmesi ile aynıdır; ancak tarafların rolleri karşılıklı olarak değişir. İlk sözleşmenin satıcısı alıcı; alıcısı ise satıcı rolündedir.
Türk pozitif hukukunda geri alım hakkı taşınmazlar esas alınarak düzenlenmiştir (bkz. TMK m. 736, TBK m. 237, TBK m. 238, TBK m. 239. Karş. TMK m. 969). Ancak hakkın konusu taşınmazlarla sınırlı değildir. Nitekim Nomer, bir satış sözleşmesine konu edilebilen her şey üzerinde geri alım hakkı kurulabileceğini ifade etmektedir4. Bu anlamda olmak üzere anonim şirket paylarının da geri alım hakkına konu edilebileceği şüpheden uzaktır5. Payın çıplak veya senede bağlı;6 nama veya hamiline yazılı; keza adi ya da imtiyazlı olması bu hususta farklı bir yorum gerektirmemektedir.
Anonim şirket paylarının geri alım hakkına konu edilmesi ile çeşitli amaçlar güdülebilir. Şöyle ki:
