Mülkiyet Hakkına İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizini Reddeden Kararların, AİHS EK.1. Protokol, Madde 1 Kapsamında Değerlendirilmesi
Evaluation of the Rejection Decisions on Recognition and Enforcement of Foreign Judgments Regarding the Property Right Under Article 1 of Protocol No.1
Gülce GÜMÜŞLÜ TUNÇAĞIL
Milletlerarası özel hukuk alanı ile Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme (AİHS) hükümleri birbiriyle bağlantı içindedir. Çalışmamızda yabancı mahkeme kararlarının bir başka ülkede tanınması ve tenfizinin reddi kararları ile AİHS hükümleri arasındaki ilişki üzerinde durulacaktır. Şöyle ki tanıma-tenfiz talebinin reddine ilişkin verilen kararlar, AİHS ile teminat altına alınan çeşitli hakların ihlâli sonucunu doğurabilmektedir. Çalışmamızın kapsamını daraltarak, yabancı mahkeme kararlarına etki tanıma talebinin reddine ilişkin verilen kararların, AİHS Ek 1 numaralı Protokolün 1. maddesinin ihlâli olup olmayacağı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında değerlendirilecektir. AİHS Ek 1. Protokol, 20.03.1952 tarihinde kabul edilmiş olup; mülkiyetin korunması, eğitim hakkı ve serbest seçim hakkına ilişkin hükümler içermektedir.
AİHS, Mülkiyet Hakkı, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizi, AİHM Kararları.
Private International Law and the provisions of European Convention on the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (ECHR) are linked each other. In our study, the relationship between the rejection decisions about the recognition and enforcement of foreign judgment in another country and the provisions of ECHR will be emphasized. Namely, the rejection decisions about the recognition and enforcement of foreign judgment may result the violation of the various rights guaranteed by the ECHR. By narrowing the scope of our study, it will be evaluated whether or not the rejection decisions on the request to give the influence of the foreign judgment will be infringed the article 1 of Annex First Protocol of the Convention in the light of the decisions of the European Court of Human Rights. Annex First Protocol of the Convention was adopted on 23.03.1952 and contains the provisions on the protection of property, the right to education and the right to free choice.
European Convention of Human Rights, The Rights of Possession, Recognition of Foreign Judgment, Enforcement of Foreign Judgment, Decision of European Court of Human Rights.
GİRİŞ
Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme (AİHS)1 ile garanti altına alınan haklarla ilgili olarak verilen kararların bir başka devletin mahkemesinde tanınması ve tenfizi zorunluluğu söz konusu mudur? Devletler bu noktada bir yükümlülük altına girebilirler mi? Ayrıca yabancı mahkeme kararlarının bir başka ülkede etki göstermesinin reddi hâlinde bu, AİHS’te garanti altına alınan hakların ihlâli sonucunu doğurur mu?2 Nitekim yetkili makamlarca, yabancı bir ülkede verilen kararların tanınması ve tenfizinin reddine ilişkin verilen kararlar, Sözleşmede garanti altına alınan hakların ihlâli açısından sıkıntı yaratabilmektedir3. Bu haklara örnek olarak, adil yargılanma hakkının düzenlendiği m.6, kişinin aile ve özel hayatına ilişkin m.8 veya ayrımcılık yasağına ilişkin m.14 verilebilir4. Söz konusu sorular, çalışmamızda AİHS 1 numaralı Protokolün 1. maddesi (Protokol m.1)5 ile düzenlenen mülkiyet hakkı kapsamında ele alınacaktır. Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının incelendiği kısımda, AİHS m.6 hükmüne, ilgili olduğu ölçüde yer yer değinilecektir.
Çalışmamızda öncelikle genel hatlarıyla Protokol m.1 kapsamında mülkiyetinin korunması ele alınacaktır; daha sonra yine genel hatlarıyla yabancı mahkeme kararlarının bir başka ülkede etki göstermesinin reddine ilişkin kararlara yönelik AİHM’in yaklaşımı ve son olarak ise mülkiyet hakkı ile ilgili tanıma ve tenfizin reddi kararlarına AİHM’in yaklaşımı değerlendirilecektir.
I. AİHS 1 NUMARALI PROTOKOL KAPSAMINDA MÜLKİYETİN KORUNMASI
Protokol madde 1, mülkiyet hakkının korunmasına yönelik bir düzenlemedir. Mülkiyet hakkının korunması amacıyla konulmuş olan Protokolün 1. maddesinin resmî tercümesi uyarınca:
