İş Hukukunda Hafta Tatili

Weekly Rest Day in Labor Law

Buket GÜNAY

İş hukukuna hâkim olan ilkelerden biri olan işçilerin korunması ilkesinin pek çok görünüm biçimi bulunur. Bunlardan biri, hafta tatili müessesesidir. Hafta tatilinin temel amaç ve işlevi, işçilerin fiziken dinlendirilmesi olsa da işçinin sosyal, kültürel, ailevi, dini ve ekonomik hayatı bakımından önemli etkileri bulunur. İşçinin hafta tatiline hangi koşullarda hak kazanacağı hususu, çalışmamızda gerek İş Kanunu gerekse diğer mevzuat hükümleri doğrultusunda incelenmiştir. Hafta tatilinde işçinin dinlenme hakkı ve hafta tatili ücretinin açıklanıp bu hakkın işçiye kullandırılmayıp hafta tatilinde çalıştırılması durumunda hangi hukuki sonuçların ortaya çıkacağının belirlenmesi gerekir. Bu doğrultuda çalışmamızda konu, hem ulusal hem de uluslararası mevzuat ışığında Yargıtay uygulaması da dikkate alınarak incelenmiştir.

İşçi, İşveren, Hafta Tatili, Tatil Ücreti, Ücret Alacağı.

One of the principles governing labor law, the principle of protection of workers has many forms of appearance. One of them is weekly rest day institution. Basic goal and function of weekly rest day is physical rest of workers at the same time it have significant impact on workers’ social, cultural, familial, religious and economic life. The conditions which the worker will be entitled to the weekly rest day have been examined in accordance with the Labor Code and other legislation. By explaining the worker’s right to rest during the weekly rest day and the weekly rest day wage, the legal consequences that will arise when the right to weekly rest is violated and the worker is forced to work during the weekly rest day. Accordingly, the subject of our work is examined in line with national and international legislation and with the application of Supreme Court.

Employee, Employer, Weekly Rest Day, Payment of Holiday, Unpaid Wages.

GİRİŞ

İş ilişkisi pek çok bakımdan özel önem taşıyan bir hukuki müessesedir. İş ilişkisi bakımından, işçinin işverene bağımlı olarak iş görme borcunu yerine getirmesi diğer hukuki ilişkilerden iş ilişkisinin ayrılmasını sağlar. İşçinin işverene bağımlı olarak iş görmesi, yani işveren karşısında zayıf konumda bulunması sebebiyle iş ilişkisi içerisinde işçinin işveren karşısında korunması gereklidir. Kanun koyucu da iş ilişkilerine ilişkin oluşturduğu düzen bakımından işçiyi koruyucu pek çok hüküm getirmiştir.

İşçinin işveren karşısında zayıf konumda olup korunması ihtiyacı, aslında işçinin birtakım temel hakları ile de ilgilidir. İşçinin temel haklarından olan dinlenme ve dinlenme hakkının bir görünüm biçimi olan “hafta tatili” çalışmamızın temel konusunu oluşturmaktadır. İşçinin gerek fizikî, gerek ruhî, gerekse sosyal varlığı üzerinde oldukça önem taşıyan hafta tatili müessesesi çalışmamızda, yasal dayanaklarından yola çıkılarak ele alınmış, hafta tatiline hak kazanma ve hafta tatiline hak kazanan işçinin haklarının belirlenmesi amacıyla açıklamalarda bulunulmuştur. Ayrıca hafta tatili hakkı kullandırılmayarak işçinin çalıştırılması halindeki durum ile ilgili hususların üzerinde durulmuştur.

I. HAFTA TATİLİ MÜESESESİNİN AMACI VE İŞLEVİ

İş ilişkisi, işçinin ücret karşılığında işverene bağımlı olarak bir işi görmesini konu alır. Sürekli ve hiç durmaksızın çalışmak, çalışan kişiler üzerinde pek çok olumsuz sonuca yol açar. Öncelikle, fizyolojik birtakım gerekliliklerle çalışanların belirli sürelerle dinlenmeleri gereklidir. Bu dinlenme sürelerinde eğer çalışanlara ücretleri ödenmezse çoğunlukla tek gelir kaynağı işverenden aldığı ücret olan işçi dinlenmekten kaçınır¹. Bu durum ise hafta tatili müessesesinin ortaya çıkışının ve varlığının ana sebebini oluşturur.