Haczedilmiş Miras Hissesinin Satışında İcra Dairesi, İcra Mahkemesi ve Kayyımın Görev ve Yetkileri

The Execution Court, The Execution Office and the Trustee’s Duties and Powers on the Realization of the Attached Share in the Succession

Mesut ERTANHAN

Elbirliği mülkiyeti ilişkisinin, en yaygın olduğu hukuki kurum miras ortaklığıdır. Miras ortaklığında yer alan mirasçılardan birinin şahsi alacaklısı, miras hissesinin veya miras ortaklığında yer alan muayyen mal ve haklardaki hissenin haczedilmesinden sonra, paraya çevirme talebi icra dairesine yapılmakla beraber miras hissesinin satışının nasıl yapılacağını icra mahkemesi belirler. Paraya çevirme talebi ve süreler, menkul malların (ve dolayısıyla alacak haklarının) paraya çevrilmesi hükümlerine tabidir. Paraya çevirme sürecinde, dolayısıyla alacaklının alacağının karşılanmasında, icra dairesi ve icra mahkemesi yanında, TMK m. 648 gereği atanacak kayyım da önemli bir fonksiyon ve görev üstlenebilir.

Miras Hissesi, Miras Hissesinin Satışı, Hacizli Miras Hissesinin İdaresi ve İşletilmesi, Kayyım, İcra Dairesi.

The succession parthership is the most common type of the joint ownership as a legal institution, having not legal entity. After the attachment of the share in succession, upon a request made by the creditor of any heirs, the realization stage of this attached share shall be initiated by the relevent execution office. The execution court shall identify which the proceedings and solutions to be applied. The process of the realization of the attached share is performed under the provisions of the realization of movable things. In the process of the realization, addition to the execution office and execution court, the trustee to be appointed by the relevent civil court of peace under the Art. 648 of Turkish Civil Law may have very important functions and duties.

The Share in the Succession, The Realization of the Share in the Succession, Compulsory Managing and Exploitation of the Attached Share, Trustee, The Execution Office.

GİRİŞ

Hukuki olayla vücut bulan elbirliği ortaklığının tipik örneği, ölen bir kimsenin mirasçılarının birden çok olması halinde, murisin ölümü üzerine, tereke bakımından mirasçıların teşkil ettikleri ortaklıktır. Bu elbirliği mülkiyeti ortaklığı, “miras şirketi” ya da “miras ortaklığı” olarak isimlendirilmektedir¹ (TMK² m. 640, eMK m. 581; ZGB Art. 602).³

Miras ortaklığı, tüzel kişiliği olmayan, hukuk tekniğine özgü bir ortaklık olup, uzun süren ortak bir işletme, ortak bir yarar ya da kazanç sağlama amacı taşımaz. Diğer bir ifadeyle miras ortaklığı, geçici bir ara dönemi ifade eden, mirasçıların eşitliğini gözeten ve mirasçılar arasındaki eşitçe paylaşım ilkesine uygun bir tasfiye amacıyla ön görülmüş bir süreçtir. Bu yönüyle miras ortaklığı, bir adi şirket veya aile malları ortaklığından farklıdır. Nitekim bu tür ortaklıktaki, ortaklar arasındaki ilişki, diğer ortaklıklara oranla ikinci plana itilmiştir.⁴

Dolayısıyla miras ortaklığı, sürekliliği beklenmeyen, mirasbırakanın malvarlığının bir an önce paylaşımına kadar (ara dönemde) mirasçıların durumunu belirleyen ve terekenin tasfiye edilmesini amaçlayan ortaklık olduğundan, özellikle ortaklardan birinin payının haczi halinde, bu tasfiye süreci İcra ve İflas Kanunu⁵ tarafından hızlandırılır. Böylece, payı haczettiren alacaklı devreye girerek, zaten geçici nitelikteki bu ortaklığın tasfiyesinin bir an önce yapılmasını yani mirasın paylaşılmasını hızlandırmış, el atmış olur.⁶ Çünkü alacaklı, miras hissesinin haczinden sonra bu payın paraya çevrilmesi talebinde bulunarak alacağına kavuşmak ister.