Rödövans Sözleşmesinden Doğan Devlet Hakkının Hukuki Niteliği ve Yükümlüsü

Legal Nature and Liable of State Share Arising Out of Overriding Royalty Agreements

Hüseyin AMİKLİOĞLU

Maden hukuku hakkında en az çalışma yapılmış alanlardan biridir. Bundan dolayı hem mevzuatta hem de uygulamada pek çok hukuksal boşluk bulunmaktadır. Bu bağlamda hak ettiği düzenlemelere sahip olmayan kavramlardan bir tanesi de rödövans sözleşmesidir. Rödövans sözleşmesi; işletme ruhsatı sahibinin, ruhsattan doğan haklarını ve madencilik alanının işletmesini belirli bir periyodik ödeme karşılığında rödövansçıya bırakmasıdır. Bu ilişkiye 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun ürün kirasını düzenleyen 357-378 hükümleri nitelikleri uygun düştüğü sürece kıyasen uygulanacaktır. Ancak madencilik sektörünün kendine has özelliklerinden dolayı pek çok hususta boşluk bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenen devlet hakkı ve özel idare payının rödövans sözleşmesi durumunda kimin tarafından ödeneceğidir. Bu konu hayati bir öneme sahiptir. Çünkü devlet hakkı her türlü madencilik faaliyetinden alınmakta ve bu konuda pek çok kez uyuşmazlıklarla karşılaşılmaktadır. Bu çalışmamızda devlet hakkı ve özel idare payının hukuki niteliği ve rödövans sözleşmesi olması durumunda kimin tarafından ödeneceği hususları tartışılmıştır.

Maden Hukuku, Rödövans Sözleşmesi, Devlet Hakkı, Vergi, Yükümlü.

Mining Law is one of the least studied law areas. Therefore, there are too many legal gaps in both application and regulations of it. In this regard, overriding royalty agreement is a concept that doesn’t have the regulations it deserves. Overriding royalty agreement is an agreement where licence owner leaves the rights arising out of licence and mine site to royalty payor in return for a periodic payment. 357-378 articles of turkish obligation code numbered 6098 are applied by analogy to overriding royalty agreement as long as they suit. However, there are still too many gaps and inconveniences due to Mining Law’s special qualifications. The problem of the payment of state share regulated in Mining Code numbered 3213 when mine is operated via overriding royalty agreement is one of them. This issue is really important. Because, state share is paid in every kind of mining operations and so many problems occur in these realitonships. In this article, legal nature and liable of state share when there is an overriding royalty agreement will be discussed.

Mining Law, Overriding Royalty Agreement, State Share, Legal Nature, Liable.

GİRİŞ

Rödövans sözleşmesi madencilik sektöründe sıklıkla uygulanan bir işletme metodudur. Bu yöntemde ruhsat sahibi gerekli usulleri takip ederek maden işletme ruhsatını almakta ancak daha sonra çok çeşitli sebeplerle madeni kendisi işletmemekte bunun yerine ruhsattan doğan haklarını bir rödövans ödemesi karşılığında kiraya vermektedir. Ortaya çıkan bu duruma ise Yargıtay’ın istikrar bulmuş kararlarına göre Türk Borçlar Kanunu’nun 357-378 maddeleri arasında düzenlenen ürün kirası sözleşmesinin hükümleri kıyasen¹ uygulanmaktadır².

Rödövans sözleşmesi, ruhsat sahibi ve rödövansçı olarak anılacak olan tarafların her ikisine de pek çok borçlar yüklemektedir. Bu borçlardan bazılarının yükümlüsü ve niteliği hiçbir şüpheye yer bırakmayacak kadar açık iken bazılarında ise durum böyle değildir. Yükümlüsü ve niteliği net olmayan kalemlere devlet hakkı ve özel idare payının ödenmesi ile maden irtifak bedelinin ödenmesi örnek olarak verilebilir.

Bu makalede öncelikle konunun daha iyi anlaşılması için rödövans sözleşmesinin tanımı, hukuki niteliği, tarafları, şekli ve tescili kısaca incelenmiştir. Daha sonra ise çalışmanın ana konusu olan devlet hakkı ve özel idare payının hukuki niteliği ve yükümlüsü tartışılmış ve eser nihayete erdirilmiştir.