Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Suni Döllenme - Almanya’da Hukuki Durum ve Reform Perspektifleri

Reproductive Medicine - Legal Framework and Perspectives for Reform in Germany

Gernot SYDOW, Tahir MURATOĞLU, Ceyda Ceren YÜKSEL

Suni döllenme konusu önemli ölçüde ulusal hukukla düzenlenmiştir. Diğer birçok hukuk alanından farklı olarak bu konudaki uluslararası sözleşmeler yok denecek kadar azdır. Alman kanunları diğer ülkelerdeki uygulamalara kıyasla oldukça katıdır: Alman Embriyo Koruma Kanunu 1990 yılında yayımlanmış ve bu zamandan beri neredeyse hiç değiştirilmemiştir. Yaygın kanıya göre Alman Embriyo Koruma Kanunu toplumsal değişime ve günümüzdeki evlilik türlerine artık cevap vermemektedir. Güncel tartışma konuları arasında yumurta bağışının, taşıyıcı anneliğin ve elektif tek embriyo transferinin yasaklanması bulunmaktadır. Almanya’da bu sorunlar üzerindeki tartışmalar çok güçlü bir şekilde anayasal düzenlemelere bağlı kalmaktadır. Liberalleşmenin lehine veya aleyhine ileri sürülen tüm argümanlar Almanya Anayasası’nın sınırlı sayıdaki hükümlerine dayandırılmaktadır. Bu durumun sonucu olarak suni döllenmeye ilişkin kanunlar fazla esnek değildir ve Alman Federal Anayasa Mahkemesince yapılan katı bir anayasaya uygunluk denetimine tabidir. Bu çalışmada çoğul ve fonksiyonel olarak farklılaşmış bir toplumdaki usuli mekanizmaların, etik açıdan tartışmalı soruların Anayasa’da düzenlendiğini kabul eden bir hukuk anlayışına göre daha etkili olduğu görüşü savunulmaktadır. Alman suni döllenme hukuku bir revizyona ihtiyaç duymaktadır ve bu revizyon üzerinde kamuya açık, toplumsal bir tartışma yürütülmelidir.

Suni Döllenme, Taşıyıcı Annelik, Elektif Tek Embriyo Transferi, Üreme Özgürlüğü, Avrupa Konseyi Oviedo Biyotıp Sözleşmesi.

Reproductive medicine is predominantly regulated by national legislation. Unlike many other fields international agreements are rarely found for this topic. Compared to international standards, the German legislation is restrictive: The German “law on the protection of the embryo” was passed in 1990 and has only rarely altered since then. Current debates refer to the ban on ovocyte donation, the ban on surrogacy and the ban on elective single-embryo transfer. German debates on these questions are fixed on constitutional questions. All arguments for or against a liberalization of the German legislation are derived from a few articles of the German constitution. As a consequence, the German legislation on reproductive medicine is somewhat inflexible and strictly controlled by German Constitutional Court. This article argues that procedural mechanisms will turn out more efficient than a conception of law that claims that questions of ethical controversies are determined by the constitution. The German law on reproductive medicine urges for a reform that has to be debated on openly in society.

Reproductive Medicine, Surrogacy, Elective Single-Embryo-Transfer, Reproductive Autonomy, Oviedo-Convention on Biomedicine.

Das Recht der Reproduktionsmedizin ist national geprägt. Anders als in zahlreichen anderen Rechtsgebieten gibt es kaum internationale Abkommen. Die deutsche Gesetzgebung ist im internationalen Vergleich restriktiv: Das Embryonenschutzgesetz wurde 1990 erlassen und seitdem kaum geändert. Nach verbreiteter Auffassung wird das Embryonenschutzgesetz dem gesellschaftlichen Wandel und der Vielfalt heutiger Familienformen nicht mehr gerecht. Zu den aktuellen Streitthemen gehören das Verbot der Leihmutterschaft und das Verbot des selektiven Embryonentransfers. Die Diskussion über diese Fragen ist in Deutschland sehr stark durch die Verfassung geprägt: Alle Argumente für oder gegen eine Liberalisierung werden aus wenigen Artikeln des Grundgesetzes abgeleitet. Das hat zur Folge, dass die Gesetzgebung zur Reproduktionsmedizin wenige flexibel ist und unter einer engen verfassungsgerichtlichen Kontrolle durch das Bundesverfassungsgericht steht. Der Beitrag plädiert dafür, dass prozedurale Mechanismen in einer pluralen, funktional ausdifferenzierten Gesellschaft leistungsfähiger sind als ein Rechtsverständnis, das ethisch umstrittene Fragen für verfassungsrechtlich determiniert hält. Das deutsche Recht der Reproduktionsmedizin bedarf der Revision, über die eine offene gesellschaftliche Debatte geführt werden muss.

Reproduktionsmedizin, Leihmutterschaft, Selektiver Embryonentransfer, Fortpflanzungsfreiheit, Europaratskonvention Von Oviedo zur Biomedizin.

Suni döllenme özlem dolu dilekler vadetmekte, ancak aynı zamanda büyük korkulara da sebebiyet vermektedir. Bu nedenle suni döllenme kaçınılmaz olarak önemli etik ve hukuki tartışma konuları arasında yer almaktadır. Bu çalışmada bu konuya hukuki açıdan bazı düşüncelerle katkıda bulunulacaktır. Bunun için de öncelikle mevcut hukuki durum hakkında kısa bir bilgi verilecek, daha sonra da reform talepleri ve reform ihtiyacı ile yasamaya ilişkin bazı konulara değinilecektir.

Suni döllenmeye ilişkin uluslararası hukuk kuralları ve Avrupa Birliği düzenlemeleri yok denecek kadar azdır. Bu durumun bir sonucu olarak devletlerin bu konudaki yasama yetkileri ulusalüstü hukuk kurallarıyla kısıtlanmış değildir ve böyle bir durumun başka bir örneği de yok gibidir.

Uluslararası alanda konsensüs sağlanamaması sebebiyle suni döllenmeye ilişkin uluslararası sözleşmeler hiç yapılamamakta veya bu sözleşmeler yalnızca az sayıdaki devletlerce onaylanıp iç hukukta yürürlüğe konulmaktadır. Avrupa Komisyonunun bu konuyla doğrudan ilgili Oviedo Biyotıp Sözleşmesi yalnızca Fransa tarafından onaylanmış, Almanya ve Büyük Britanya tarafından onaylanmamıştır. Britanyalılar için bu Sözleşme çok katı iken, Almanya bu Sözleşmeyi fazla liberal bulmaktadır. Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansının ücret karşılığı yabancı taşıyıcı anneliğe ilişkin bir sözleşme tasarısında olduğu gibi diğer bazı projeler ise henüz düşünce aşamasındadır. Dolayısıyla bu konu önemli ölçüde ulusal hukuk kuralları ile düzenlenmiştir.