Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Elektronik Haksız Rekabete Uygulanacak Hukukun Tespitinde Ticaret Hukuku Yaklaşımı

Commercial Law Approach in Determination of the Applicable Law to Electronic Unfair Competition

Rifat CANKAT

Haksız rekabet, dürüst ve bozulmamış rekabetin teminini amaçlayan, bugün sadece rakipleri değil, piyasaların tüm katılımcılarını koruyan, haksız fiilin özel bir alt başlığıdır. Türk hukuku, İsviçre hukukunda olduğu gibi, haksız rekabeti hem kuralı ortaya koyarak hem de haksız rekabet teşkil eden bazı hâlleri açıkça sayarak düzenlemiştir. Teknolojinin gelişimiyle birlikte açıkça sayılan hâller yetersiz kalmaya başlamış; onlarca yeni davranış biçimi haksız rekabet içinde değerlendirilir olmuştur. Türk milletlerarası özel hukukunda haksız rekabetten doğan taleplere uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 37. maddesinde düzenlenmiş ve bu hükümle, haksız rekabetten doğan taleplere piyasası doğrudan etkilenen ülke hukukunun uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu kural, güncel gelişmeleri yansıtan bir kural olarak ifade edildiği hâlde, çoklu bir uygulamaya sonuç vermekte ve bu yönüyle bazen işlevsellikten uzaklaşmaktadır. Mozaik yaklaşımı olarak ifade edilen bu durumda, uyuşmazlıkla en sıkı ilişkili hukukun tespitini sağlamak hedefiyle bazı kriterler kullanılmakta ve her türlü etkinin MÖHUK m.37/1 anlamında doğrudan etki anlamına gelmediği kabul edilmektedir. Biz, TTK m.54 hükmünde ortaya konulan amacın bu inceleme esnasında bir kriter olarak dikkate alınmasını öneriyoruz.

Haksız Rekabet, Elektronik Haksız Rekabet, Kanunlar İhtilafı, Elektronik Haberleşme, Etkilenen Piyasa.

Unfair competition is a special form of tort; which protects not only the competitors but all participants of the market with the purpose of establishing a fair and uncorrupted competition. Turkish law, as in Swiss law, regulates the unfair competition both with a general rule and by sorting out per se acts of unfair competition. With technological advancement, those acts of unfair competition proved insufficient and many new conducts are now being considered as acts of unfair competition. In Turkish private international law, unfair competition is the focal point of Article 37 of Act on Private International and Procedural Law which reads that the demands resulting from unfair competition is subject to the law of state of the directly affected market. The rule, although labelled as a modern and up-to-date rule of conflict of laws, result with a multiple application of laws and is sometimes far from being a functional one. In order to deal with this situation known as mosaic approach, various criteria are used to determine the most closely connected law and it is accepted that not all forms of the effect is a direct effect as required by Art.37/1 of the abovementioned Act. We propose the use of Art.54 of the Turkish Commercial Code as a criterion in determination of the applicable law.

Unfair Competition, Electronic Unfair Competition, Conflict of Laws, Electronic Communication, Affected Market.

I. Konunun Takdimi ve Sınırlandırılması

Haksız fiilin bir türünü oluşturan haksız rekabet, farklı ölçeklerde ama sıklıkla karşımıza çıkan, “hayatın içinden” şeklinde tabir edebileceğimiz bir hukuk kurumudur. Bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanması (Türk Ticaret Kanunu (‘TTK’) m.54) amacını güden haksız rekabet, TTK m.55’te geniş bir örneksemeyle, ayrıca TTK m.54/2’de genel kurala yer verilmek suretiyle düzenlenmiştir.

Yeni bir kurum olmamasına karşın, haksız rekabet, ticaret hayatında kapsadığı yer nedeniyle yeniliklerden çok hızlı bir şekilde etkilenmektedir. Özellikle teknolojik gelişmeler haksız rekabetin uygulama alanını beklenmedik bir hızla genişletmekte ve kanun koyucu ile doktrini de adaptasyona zorlamaktadır.1 Bu durumun somut bir örneği olarak, TTK’nın 58. maddesi ile her türlü basın, yayın, iletişim ve bilişim işletmeleri vasıtasıyla meydana gelecek haksız rekabetlerde sorumluluğun özel olarak düzenlenmesi gösterilebilir.2 Hatta, mezkûr maddenin “ileride gerçekleşecek teknik gelişmeler sonucunda faaliyete geçecek kuruluşlar” için dahi uygulama bulacağının açıkça kanun maddesine yazılması da bu hızlı gelişme ve genişlemeye dönük bilince ve kabullenişe işaret etmektedir.

Kitle iletişim araçları ile devamında elektronik haberleşmenin3 bu gelişme ve genişlemeye en önemli etkisi, kanaatimizce fiille zararın meydana geldiği yerin coğrafi anlamda yayılmasıdır. Sonucu ise, hızla yayılan coğrafi etki alanının ülke sınırlarını aşması olmuştur.4 Somutlaştırmak gerekirse, eskiden broşür ve afiş gibi tanıtıcı belgelerle yapılan ilânlar, ki bu ilânların TTK m.55/1-a uyarınca haksız rekabet teşkil etmesi sıklıkla karşılaşılan bir olguydu, artık internet sitelerinde, e-postalarda ve e-mesajlarda yer bulmaktadır.