Rekabet Kurulu Kararları Çerçevesinde Türk Rekabet Hukuku ve Politikasında Kamusal Müdahaleler

Public Interventions in Turkish Competition Law and Policy in the Framework of Competition Board Decisions

Ezgi AVCIOĞLU AKSOY

Rekabet hukuku ve politikasının konusunu piyasalardaki rekabet sürecinin korunması oluşturmaktadır. Devlet ekonomiye yönelik kamusal müdahaleleri ile bu sürece zarar verebilmektedir. Rekabet hukuku ilk ortaya çıktığı dönemde yalnız özel teşebbüslerin rekabete aykırı işlem ve eylemlerini düzenleme ve denetleme amacı taşımakta, kamunun işlem ve eylemleri rekabet hukukundan ayrı tutulmaktaydı. Ancak zaman içerisinde Dünya Ticaret Örgütü düzenlemelerinin ve Avrupa Birliği hukukunun da etkileriyle kamusal müdahaleler ulusal rekabet hukuklarının kapsamına alınmaya başlanmıştır. Günümüzde devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinin rekabet sürecine zarar veren işlem ve eylemleri gittikçe artan bir şekilde rekabet hukuku ve politikasının kapsamına girmektedir. Ancak bu müdahaleler üzerindeki rekabet hukuku denetiminin seviyesi her bir ulusal hukuk sistemi için farklılık arz etmektedir. Çalışmamızda Türk rekabet hukuku ve politikasında kamusal müdahalelere yönelik uygulamalar Rekabet Kurulu kararları ışığında incelenecektir.

Rekabet Hukuku, Rekabet Politikası, Kamu Teşebbüsleri, Yasal ve İdari Düzenlemeler, Kamu İhaleleri, Devlet Yardımları.

The subject of competition law and policy is the protection of the competition process in the markets. State can harm this process with its public interventions towards the economy. In the period when competition law first appeared, it was only intended to regulate and control the anti-competitive transactions and actions of private enterprises, and the transactions and actions of the public were kept separate from competition law. However, with the effects of World Trade Organization regulations and European Union law, public interventions started to be included in the scope of national competition laws. Nowadays, transactions and actions that harm the competition process of the State and other public legal entities are increasingly falling within the scope of competition law and policy. However, the level of competition law control over these interventions differs for each national legal system. In our study, practices regarding public interventions in Turkish competition law and policy will be examined in the light of the Competition Board’s decisions.

Competition Law, Competition Policy, State-Owned Enterprises, Legal and Administrative Regulations, Public Procurements, State Aids.

Giriş

Her devlet benimsediği ekonomi politikası ne olursa olsun piyasalara müdahale etme eğilimindedir. Devletlerin piyasalara müdahaleleri çeşitli şekillerde olmakla birlikte bunları genel olarak kamu teşebbüslerinin faaliyetleri, kamunun düzenleme faaliyetleri, kamu ihaleleri ve devlet yardımları olarak sınıflandırmamız mümkündür. Kamu kurum ve kuruluşları bu müdahaleleri çeşitli ekonomik, sosyal ya da politik amaçları gerçekleştirmek için yapmaktadır. Ancak sözkonusu müdahaleler piyasalardaki rekabet sürecini olumsuz etkileyecek sonuçlar doğurabilmektedir. İşte bu noktada kamusal müdahaleler rekabet hukuku ve politikasının kapsamına girebilmektedir. Rekabet hukuku esasen özel teşebbüslerin rekabete aykırı eylemlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi için ortaya çıkmış olmakla birlikte zaman içinde devletlerin kamusal müdahaleleri de rekabet hukuku ve politikasının kapsamına girmeye başlamıştır. Ülkemizde de 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan Rekabet Kurumu rekabeti bozan kamusal müdahalelere yönelik olarak çeşitli yetkilerle donatılmıştır. Rekabet Kurumu’nun rekabeti bozan kamusal müdahalelere yaklaşımı Rekabet Kurulu’nun kararlarıyla ortaya konulmaktadır.

Çalışmamız kapsamında ilk olarak rekabet hukuku ve politikasının konu ve amacı açıklanarak piyasalardaki rekabet süreçlerini etkileyen kamusal müdahalelerin neler olduğu ve bu müdahalelerin rekabet hukuku ve politikasının kapsamına giriş süreci incelenecektir. Daha sonra ise Rekabet Kurulu kararları ışığında Türk rekabet hukuku uygulamasında kamusal müdahalelere yönelik yaklaşımın ne şekilde olduğu tespit edilmeye çalışılacaktır.

I. Genel Olarak Rekabet Hukuku ve Politikasında Kamusal Müdahaleler

Rekabet hukukunun varlık nedeni serbest piyasa ekonomisindeki rekabet sürecinin korunmasıdır.¹ Rekabetin korunması toplum yararınadır. Zira neoklasik ekonomi kuramına göre rekabet, pazarın etkin işleyişini sağlama, ekonomik refahı artırma ve ekonomik büyümeyi teşvik etme fonksiyonlarına sahiptir.² Bu kurama göre rekabet, serbest piyasanın düzgün işleyebilmesinin temel koşuludur. Dolayısıyla piyasadaki rekabeti koruyan rekabet hukuku serbest piyasa ekonomisinin sürdürülebilmesi için o kadar önemlidir ki serbest piyasanın anayasası olarak ifade edilmektedir.³