Çekin Cirosu ve Hukuki Sonuçları 

Rabiye YAMAN

Çekin tedavül fonksiyonu ve bu amaçla devredilmesi, ticari hayatta kaçınılmaz bir gerçektir. Çekin olağan devir şekli “ciro ”dur. Ciro ; emre yazılı bir senedi ve dolayısıyla bu senetten doğan hakkı/hakları bir başkasına devir ya da rehin yahut hakkın tahsilini gerçekleştirmek amacıyla, senedin meşru hamilinin bu yöndeki iradesini senedin üzerinde yazı ile belirterek ve imza ile teyit ettiği bir beyandır. Çalışmamızda, ciro kavramı, cironun şekli, cironun zamanı ve ciroya muhatap kişiler açıklanmış; yapılış amacı bakımından temlik cirosu , tahsil cirosu ve rehin cirosu ndan bahsedilmiş; nama, emre ve hamiline yazılı çeklerin cirosu ve sonuçları doktriner görüşler ve yargı kararları ışığında ele alınmaya çalışılmışt ır.

Ciro, Çek, Senet, Ciranta, Lehtar, Rehin Cirosu, Tahsil Cirosu, Düzenleyen, Temlik Cirosu.

Circulation function of check and its transfer for this purpose is an unavoidable reality in commercial life. Typical transfer type of check is through endorsement. Endorsement, for the purpose of cashing the promissory note and thus transferring the right/rights to someone else, is a statement in which the rightful owner of the check states his will in writing on check and signs to confirm. In our study, the term endorsement, type of endorsement, time of 
endorsement and endorsement drawees are studied; endorsements and results of bearer and order check are 
discussed in the light of doctrines, views and judici al decisions.

Endorsement, Check, Note, Endorser, The Beneficiary, Pawn Endorsement, Endorsement For Collection, Organizer, Alienatory Endorsement.

GİRİŞ

Her ne kadar bir ödeme aracı olmasından bahsedilse de, çekin, ibraz edilmeden önce tedavüle çıkarılması ve böylece bir kredi aracı olarak kullanılması olgusu karşısında çekin tedavül fonksiyonu, ticarî hayattaki rolünü belirlemesi açısından yadırganamayacak bir gerçektir. Bu noktada, çekin devri ve özellikle “ciro” yoluyla olağan devri nasıl ve ne şekilde yapılmalı?, ne zaman yapılmalı?, bunun hükümleri ve sonuçları nelerdir? gibi sorular cevaplanması gereken önemli hususlardır. Biz de bu nedenle çalışmamızda, çekin ciro yoluyla devrini, 6102 sayılı TTK ve 5941 sayılı Çek Kanunu çerçevesinde ve doktrindeki fikirler ışığında, detaylıca açıklamaya çalıştık.

Bu amaçla, toplam üç başlıktan oluşan çalışmanın birinci başlığı altında genel olarak ciro kavramından bahsettik. Bu bölümde, cironun şekli, yapılma zamanı, ciroya muhatap kişiler irdelenmiş, yapılış amacı bakımından cironun hakkın devrini (temlik cirosu), tahsilini (tahsil cirosu) veya rehnini (rehin cirosu) gerçekleştirmeye yönelik üç türlü işlevinden bahsedilmiştir.

İkinci başlıkta ise, birinci bölümde bahsedilen şartları haiz geçerli bir cironun, çekin nama, emre veya hamile yazılı olması halinde ortaya çıkan farklılıklar ve sonuçları üzerinde durulmuştur.