Anonim Şirket Yönetim Kurulu Karar ve İşlemlerine Karşı Pay Sahiplerinin Korunması Yolları

Procedures to Protect Shareholders Against Resolutions and Transactions of Board of Directors of Joint Stock Company

Hediye BAHAR SAYIN

Yönetim kurulu, anonim şirketin temsil ve idare organıdır. Bu organ sıfatıyla alacağı kararlar, yapacağı işlemler sebebiyle mevcut/müstakbel pay sahiplerinin, şirketin ve alacaklıların hukuki durumları doğrudan veya dolaylı şekilde etkilenir. Pay sahiplerine, yönetim kurulunun karar ve işlemlerine karşı, haklarını koruyacak etkili araçların hukuki düzenlemeler vasıtasıyla oluşturulması şirket içi uyuşmazlıkların azaltılmasına, pay sahiplerinin şirket yönetimine katılmalarına katkı sağlayabileceği gibi şirketin denetlenmesine de hizmet eder. Bu çalışmada, yönetim kurulu karar ve işlemlerine karşı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında getirilen başvuru yolları başta olmak üzere nitelik ve içerik olarak ilgili karar ve işlemlere karşı başvuruda önem arz eden diğer yollar ele alınmış olup her biri ayrı inceleme konusu olan bu hukuki yollar çalışma başlığı çerçevesi ile sınırlı olarak incelenmiştir.

Anonim Şirket, Yönetim Kurulu, Pay Sahibi, Karar, İşlem.

The board of directors is the representative and administrative body of a joint stock company. The legal status of current/future shareholders, company, and creditors are directly or indirectly affected by the resolutions to be taken and the transactions to be carried out by this body. The creation of effective tools to protect shareholders’ rights against the resolutions and transactions of the board of directors through legal arrangements may contribute to the participation of shareholders in the management of the company and reduction of internal disputes as well as help the audit of the company. In this study, the legal remedies against the resolutions and transactions of the board of directors were discussed with those introduced within the scope of the Turkish Commercial Code numbered 6102 being in the lead and these legal remedies, each of which is a subject of study, were examined limited to the title of the study.

Joint Stock Company, Board of Directors, Shareholder, Resolutions, Transaction.

Türk hukukunda anonim şirket yönetim kurulu, şirketin iki zorunlu organından biri olup, yönetim ve temsille görevlidir. Bu görevler kural olarak kurulca icra edilir. Kurul halinde faaliyet, yönetim kurulunun kurul organ¹ olmasının bir gereğidir. Yönetim kurulu belirli sayıda üyeden oluşan ve sürekli faaliyet gösteren bir organdır. Yönetim kurulunun organ sıfatını kazanması, üyelerin Kanun’da ve anasözleşmede yer alan niteliklere sahip olmasına bağlıdır. Anonim şirket yönetim kurulu, faaliyetlerinin büyük bir kısmını alacağı kararlar ile gerçekleştirir. Kararların geçerliliği için yönetim kurulunun usulüne göre oluşmuş, toplantıların usulüne göre yapılmış ve kararların yine usulüne göre alınmış olması gerekir. Usulüne uygun toplanmış yönetim kurulunun usulüne uygun şekilde alacağı kararlar veya yapacağı işlemler dahî pay sahiplerinin, şirketin, alacaklıların çıkarlarını ihlal edecek nitelik taşıyabilir. Çalışmanın kapsamının genişlemesine sebep olacağı gerekçesi ile yönetim kurulunun oluşumu ve karar alması konularına burada yer verilmemiş, pay sahiplerinin korunması açısından yönetim kurulu karar ve işlemlerine karşı başvurulabilecek hukuki yollar, çalışma konusunun çerçevesi olarak belirlenmiştir. Kurul karar ve işlemlerine karşı, pay sahibi haklarının korunmasına yardımcı olan pek çok hukuki yol mevcuttur. Bu çalışmada, kendimizce önemli bulduğumuz başvuru yollarının yarar ve sakıncaları inceleme altına alınmıştır.

Yönetim kurulu kararları, üçüncü kişilere veya pay sahiplerine açıklanmadığı ve bu kişiler lehine hak doğmadığı sürece bizzat yönetim kurulu tarafından değiştirilebilir veya geri alınabilir. Özellikle sakat bir yönetim kurulu kararı mevcut ise kurul üyelerinin kararın geri alınması talebinde bulunması mümkündür. Bu amaçla, toplantı başkanından kurulun gecikmeksizin toplantıya çağırılması talep edilebilir.² Yönetim kurulu kararları üçüncü kişilere veya ortaklara açıklanmamış veya bu kişiler lehine hak doğmamış olması ihtimallerinde yönetim kurulu kararına sadece yönetim kurulu üyelerinin itirazda bulunması mümkündür.³ Kararın üçüncü kişilere veya ortaklara açıklanmış veya bu kişiler lehine hak doğmuş olması ihtimallerinde ise ilgililerin veya pay sahiplerinin diğer hukuki yollara başvurması gerekir. Kararların üçüncü kişilere veya ortaklara açıklanmamış veya bu kişiler lehine hak doğmamış olması ihtimallerinde, kurul kararının geri alınması usulü, yönetim kurulu kararları karşısında pay sahiplerini korumada etkili bir yol olarak kullanılabilir. Ancak şirket içi menfaat ihtilaflarının mevcut olması ve bunun kurula yansıması olasılığında, söz konusu hukuki yol vasıtasıyla üyelerin iradi olarak yönetim kurulu kararını değiştirmesi veya kararı ortadan kaldırması ihtimali düşüktür.

Bir organın aldığı kararın daha üst bir organ tarafından denetlenmesi yoluna anonim şirketlerde de başvurulabilir. Dolayısıyla, yönetim kurulunun aldığı kararların şirketin diğer zorunlu organı genel kurulda görüşülmesi ve görüşme sonucuna göre hukuki tedbirlerin alınması, yönetim kurulu kararlarına karşı başvurulabilecek bir yol olarak düşünülebilir.⁴