Almanya’daki Hukuk Eğitiminde Olay Çözümü Tekniği
Bernd HEINRICH, Yener ÜNVER
I. BÖLÜM
I. Giriş
Olay çözümü tekniği Almanya’da hukuk eğitiminde her zaman önemli bir rol oynamış; buna karşılık bu diğer ülkelerde genellikle tanınmaz. Sıklıkla, Alman hukuk eğitiminin kalitesini etkileyenin ve bu nedenle genç Alman hukukçularının tüm dünyada bilinmesinin nedeninin de olay çözümü tekniği olduğu gözlemlenir. Bu nedenle, bu makalede büyük ölçüde bu tekniğin önemli unsurları incelenecektir (Aşağıda III.). Bu nedenle, öncelikle Alman hukuk eğitiminin gidişatına kısaca değinilecektir (krş. aşağıda II.). Ayrıca burada da, olay çözümü tekniğinin bir yansımasının olup olmadığı ve varsa ne kadar etkilediğine dikkat çekilmelidir.
II. Almanya’daki Hukuk Eğitimine Genel Bakış
1. İlke olarak, Alman hukuk eğitiminin Üniversitedeki genellikle 4-5 yıl süren (Alman Hâkimler Kanunu -DRiG1- prg. 5a, 5d) eğitim yanında, bir eyalet mahkemesinde bir pratik eğitim zamanı (‘Referendariat/Staj’ ve keza ‘hukuki Hazırlık Hizmeti’) tamamlanmak zorunda olunan şekilde tanımlanmaktadır. BU staj toplam olarak iki yıl sürmektedir (DRiG prg. 5b fık. 1). Üniversitedeki eğitim ‘Birinci Hukuk Sınavı (veya ‘staj/devlet sınavları’)’yla birlikte tamamlanır (DRiG prg. 5, fık. 1). Bu, 2003 yılından itibaren iki kısımdan oluşmaktadır: toplam notun %70’in etkili olduğu devlet zorunlu branş sınavı ve toplam notun %30’unu oluşturan öncelikli (ağırlıklı) alandaki üniversite bitirme sınavı (DRiG prg.5, fık.1, cümlenin 2. yarısı, prg. 5d, fık. 2, cümle: 4). 2003 yılına kadar, yalnızca klasik olarak ‘Devlet Sınavı’ kavramıyla anlatılan zorunlu branş sınavı vardı. Bu arada, yalnızca bir (gerçekte önemli) kısmı ‘devlet sınavı’ olarak düzenlenmiş olan sadece bir ‘karma model’den sözedilebilir. Bundan dolayı, Almanya’da -iyi nedenlerle- hukuk eğitimi Bologna sistemini izlememektedir. Yani ECTS-Kredileri toplanmamaktadır ve öğrenim süresince gerçekleştirilen diğer diğer faaliyetler (başarı hesabında) dikkate alınmaz. Bitirme notu açısından belirleyici olan, yalnızca üniversitece yapılan merkezi branş sınavı (%30) ve devletçe yapılan zorunlu branş sınavı (%70)’tir. Öğrenim süresince öğrenciler tarafından gerçekleştirilen diğer faaliyetler/ödevler, bu bitirme notunun hesaplanmasında dikkate alınmazlar.
2. Hukuk Hazırlık Hizmeti ‘İkinci Hukuk Devlet Sınavı’yla (veya hatta ‘değerlendirme sınavlarıyla’) tamamlanır (DRiG prg. 5, fık. 1). Öğrencilerin, üniversitedeki eğitimin kapsamında, daha sonra hukuki olayların çözümü için kullanacakları teorik temel esasları öğrenmeleri gerekir. Pratik (‘staj’ veya ‘hukuki hazırlık hizmeti’) eğitim alanında, kadın veya erkek stajyerler her ne kadar bir eyalet mahkemesinde staj yaparlar ise de, duruma göre farklı süreleri gerektiren birçok istasyonlarda görev yapmak zorundadırlar (DRiG prg. 5b fık. 4). Alman Hâkimler Kanunu prg. 5b fık. 2’ye göre, eğitim, şu zorunlu istasyonlarda görülür: a) özel hukuk alanındaki bir olağan mahkeme, b) bir savcılık veya ceza hukuku alanındaki bir mahkeme, c) bir idari makam, d) bir avukat ve e) bir veya birden fazla “seçimlik istasyon”.
