İfade Özgürlüğünün Diğer Haklarla Çelişmesi ve Basın Özgürlüğü

Necati MERAN

İfadenin, özel hayatın gizliliği, müstehcenlik, kişilerin onuruna yönelik saldırı oluşturması durumunda ifade özgürlüğünün mü, yoksa kişilerin özel hayatları, onurları ya da toplumun ahlak kurallarının mı üstün tutulup korunacağı, AİHM kararları ile aydınlatılmaya çalışılmıştır.

İfade Özgürlüğü, Özel Hayatın Gizliliği, Müstehcenlik, Hakaret Suçları ve İfade Özgürlüğü, Politikacıya Hakaret, Hakime Hakaret.

In the case of the expression would cause an offence to personal privacy and honor or mediate to obscenity, will the freedom of expression or privacy, honor and moral rules of the society be preferred and protected is discussed in this article in consideration of the European Court of Human Rights decisions.

Freedom of Expression, Personal Privacy, Obscenity, Insulting Crime and Freedom of Expression, Insulting to a Politician, Insulting to a Judge

A. GENEL OLARAK

İfade özgürlüğü anayasal demokrasilerin temel esaslarını oluşturan unsurlardan biridir. Bir düşünce, inanç veya duygunun dışa vurulmasının veya dış dünyada ifadesinin özgür olması demektir. Özgürlük kullanılması bakımından korunması gereken pek çok ifade biçimi vardır. Geniş anlamında ifade özgürlüğü sözlü ve yazılı anlatım, gösteri, kişisel görünüm, sanatsal faaliyet, toplantı yapma ve örgütlenme, bir iddiaya karşı kendini savunma gibi özgürlükleri de kapsar. Sadece bir yazı ya da kitabı yazmak ve yayınlamak değil; aynı zamanda bir resim veya heykel yapmak, bir oyun sahnelemek, belli bir kıyafeti giymek, bir gösteri yürüyüşüne veya bir toplantıya katılmak, bir dernek veya topluluk kurmak da birer ifade biçimidir.¹

İfade özgürlüğü, Birleşmiş Milletler tarafından İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde ilan edilen, birçok ülke tarafından 10 Aralık 1948’de, BM Genel Kurulu’nun Paris’te yapılan oturumunda kabul edilen bir haktır. Beyannamenin 19. maddesine göre “Her ferdin fikir ve fikirlerini açıklamak hürriyetine hakkı vardır. Bu hak fikirlerinden ötürü rahatsız edilmemek, memleket sınırları mevzubahis olmaksızın malumat ve fikirleri her vasıta ile aramak, elde etmek veya yaymak hakkını içerir.”

Evrensel insan hakları metinlerinde yer almakla birlikte, bölgesel bir insan hakları koruma sistemi olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve sözleşmeyi uygulayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ile de özel bir önemle korunmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10 uncu maddesine göre;