Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Sözleşmelerin Tasfiyesinde Uygulanacak Kuralların Tespiti

Determination of the Rules to be Applied in the Liquidation of Contracts

Nurcihan DALCI ÖZDOĞAN

İki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanı ile kurulan sözleşmeye dayalı borç ilişkilerinin genel sona erme sebebi, tam ve doğru ifadır. Ancak her sözleşme tam ve doğru ifa ile sona ermez. Tam ve doğru ifa ile çözülemeyen bazı sözleşme ilişkilerinde daha önce ifa edilmiş edimlerin tasfiyesi gerekecektir. Türk Borçlar Kanunu’nda sözleşmelerin tasfiyesine uygulanan genel nitelikte ortak kurallar yoktur. Değişik hükümler içeren birden fazla tasfiye rejimi söz konusudur. Bu nedenle çalışma konumuzda sözleşmelerin tasfiyesinde uygulanacak kuralların tespitine ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuş ve Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan kuralların tasfiyede karşılaşılan problemlerin çözümünde yeterli olup olmadığı incelenmeye çalışılmıştır. Bunun dışında sözleşmelerin tasfiyesinde uygulanacak ortak kurallara ilişkin çözüm önerisi getirilmiştir.

Sözleşmelerin Tasfiyesi, İade Borcu, Sebepsiz Zenginleşme, Sözleşmenin Başarısız Olması, Geçmişe Etkili Sona Erme.

General reason for termination of the contractual relations established with the mutual and appropriate declarations of intent of the two parties is complete and correct performance. However, each contract does not terminate with complete and correct performance. In some contractual relationships that are not dissolved by complete and correct performance, acts which were performed previously will need to be liquidated. There are not any general rules in the Turkish Code of Obligations applicable to liquidation of contracts. There are multiple liquidation regimes including different provisions. For this reason, in this study, evaluations have been made regarding determination of the rules to be applied in the liquidation of contracts and it has been tried to examine whether the rules in the Turkish Code of Obligations are sufficient to solve problems encountered in liquidation. In addition, a solution was proposed regarding the common rules to be applied in the liquidation of contracts.

Liquidation of Contracts, Duty of Restitution, Unjust Enrichment, Failed Contracts, Retroactive Cancellation.

I. Giriş

Sözleşme denilen hukuki olgu, iki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanıyla kurulan bir hukuki işlemdir. Bu hukuki işlemde arzu edilen, tek tarafa borç yükleyen sözleşmelerde borçlunun, karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde ise her iki borçlunun edimini tam ve doğru, yani ifa unsurlarına uygun bir surette yerine getirmesi ve ifa ile sözleşmenin sona ermesidir. Ancak her zaman bu arzu edilen sonuç gerçekleşmez. Bazen başlangıçtaki bir sebeple henüz daha ifa süreci başlamadan bazen de ifa sürecinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle sözleşme başarısızlığa uğrar.1 Tam ve doğru ifa ile çözülemeyen bu tür sözleşme ilişkilerinde daha önce ifa edilmiş edimlerin tasfiyesi gerekecektir.

Başlangıçtaki aksaklık yaratan durumlara, taraflardan en az birinin fiil ehliyetinin bulunmaması, TBK m.27 hükmüne aykırılık, şekle aykırılık, muvazaa, yetkisiz temsil veya irade sakatlıkları, gabin örnek verilebilir. İfa aşamasında aksaklık yaratan durumlara ise borçlu temerrüdü nedeniyle veya ayıplı ifa nedeniyle dönme hakkının kullanılması örnek verilebilir. Başlangıçta ya da ifa aşamasında aksaklık yaratan durumlar dışında başka bazı sebepler de tasfiyeye neden olabilir. Bozucu şartın gerçekleşmesi, bağışlamanın geri alınması gibi.2

Tasfiyeden bahsedebilmek için;3