Güzel Sanat Eserlerinin Yeniden Satışında Eser Sahiplerine Pay Verilmesi

Ünsal PİROĞLU

Eseri yaratanın, yapıtının zaman içinde yüksek değerlere ulaşmasından pay alması, evrensel hukukun en önemli boyutu olan fikri hukukun ve onun temel ilkesi olan ‘’yaratım gerçeği’’nin sonucu olmaktadır.

Eser Sahipliği, Ebedi Mülk, Kutsal Mülkiyet, Hakkaniyet, Pay Hakkı, Güzel Sanat Eseri Sahipleri Meslek Birlikleri.

Creator of the work, who is receiving a premium from the appreciation of the work in time, is the result of the intellectual property law and its basic principle “creation act” which is the most important dimension of universal law.

Authorship, Perpetual Property, Respectable Property, Fairness, Resale Right, Droit de Suite, Author Collecting Society for Artistic Works.

I. “PAY VE TAKİP HAKKI” KAVRAMI

Literatürde “pay ve takip hakkı” şeklinde ifade edilen bu hak, eser sahibinin, satışlardan pay alması ve bunun için eserle ilgili tüm satışları izleme-takip etme hakkına sahip olması anlamına gelmektedir. Bu durum özellikle resim, heykel gibi güzel sanat eserlerinde söz konusu olmaktadır.

Bu hak, bir sanat eserinin, fiziki mülkiyeti sahibi tarafından satıldıktan sonra zaman içinde daha büyük değerler kazanması ve yeniden satışı halinde meydana gelen artış nedeniyle eser sahibine veya ölmüş ise mirasçılarına hakkaniyet gereği bir pay verilmesi esasına dayanmaktadır.¹

Sanatçılar ilk dönemlerinde eserlerini genelde çok küçük meblağlara sattıkları için eserlerinin satış değerleri daha çok hayatlarının sonuna doğru veya ölümlerinden sonra yükselmektedir. Bu değer artışı, büyük sanatçılarda bazen astronomik meblağlara ulaşmaktadır. Ayrıca genelde, deha düzeyinde olan sanatçıların yapıtları yaşadıkları dönemde anlaşılmamakta, alıcı bulamamakta veya sanatçısına çok az bir ekonomik katkı sağlamaktadır.²