İnfaz Hukukunda Engelli Hükümlülerle İlgili Pozitif Yükümlülükler

Positive Obligations Related to Disabled Prisoners in Execution Law

Hakan KIZILARSLAN

İnfaz hukukunda, engelliler, çocuklar, kadınlar, yaşlılar ve diğer yoksunluk sahibi bireylere karşı, devlete ek yükümlülükler getiren “pozitif statü haklarının” neler olabileceği bu yazının konusunu oluşturmaktadır. Pozitif ayrımcılık kavramının niteliği incelenerek, engellilerin infazında, pozitif ayrımcılık kapsamında temel anlayış ve infaz kurumlarının ek sorumluluklarıyla ilgili, hukukumuzdaki düzenlemeler aktarılmaya çalışılmaktadır. Engelli hükümlülerin infazında, 5275 s. “Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına İlişkin Kanun” ve İnfaz tüzüğü yanında, “Ceza Muhakemesi Kanunu” ve konuyla ilgili diğer kanunlarda yer alan yasal yapı ve uygulama birlikte değerlendirilerek anlatılmaktadır. İnsan hakları, ceza muhakemesi hukuku ile infaz hukukunun kesiştiği alanlarda konumuzla ilgili ve henüz üzerinde çok fazla çalışılmamış olan alanlar yazımızın ana konusunu oluşturmaktadır.

Engelli, İnfaz, Yaşlıların İnfazı, Çocukların İnfazı, Çocuk Koruma Kanunu, Ceza Hukuku, İnfaz Hukuku, Engellilerin İnfazı, İnfazda Gevşeme, İnfazda İkincillik, Güvenlik Tedbirleri, Ceza Hukuku.

The subject of this paper is the “positive status rights” in the execution law against the disabled, children, women, the elderly and other deprived individuals that impose additional obligations to the state. By examining the nature of the concept of positive discrimination, in the execution of disabled people, the basic understanding of positive discrimination and the additional responsibilities of the enforcement institutions in our law are tried to be conveyed. In the execution of prisoners with disabilities, in addition to the Law number 5275 on the Execution of Criminal and Security Measures and the Execution Regulation, the legal structure and practice of the Criminal Procedure Code and other relevant laws are evaluated and explained together. The relevant fields that coincide with the human rights, criminal procedure law and execution law but not previously studied in details constitute the main topics of our article.

Disabled, Execution, Execution of the Elderly, Executions of Children, Child Protection Act, Criminal Law, Execution Law, Execution of Disabled People, Relaxation in Execution, Secondaryness in Execution, Security Measures, Criminal Law.

I. Giriş

İnsanlık tarihi kadar eski olup, “son doğan insan kadar da güncel olmak zorunda olan” ceza ve ceza muhakemesi hukuku sistemleri, toplumların gelişimiyle olduğu kadar, bireylerin haklarına ve hürriyetlerine ilişkin -artık tartışmasız hale gelen- temel insan hakları ve hürriyetleri öğretisi kapsamında da gelişip şekillenmektedir.

Ceza infaz sistemlerinin de bu gelişmelerden uzak kalması düşünülemez. Günümüzde, toplumun engelli bireylerinin, ceza, ceza muhakemesi ve infaz konularıyla karşılaştıklarında, bu bireylere özgü ve diğer sağlıklı bireylerden farklı şekilde, bir takım düzenleyici normların bulunup bulunmadığı, varsa ne şekilde olduğu, eksik alanlarda ne tür normatif düzenlemeler yapılarak, bu konularda devlete düşen pozitif yükümlülüklerin yerine getirilmiş olacağı konuları üzerinde düşünülmesi gereken hukuk alanları niteliğindedir.

Ceza hukukunda, engelliler, çocuklar ve diğer yoksunluk içinde bulunanlar için, genel hükümlerde yapılan ve cezada indirim içeren birtakım düzenlemeler, 5237 sayılı TCK’nın İkinci Kitabında yer alan ve suçlar ile yaptırımlarının düzenlendiği “Ceza Özel Hukuku” olarak adlandırılan bölümde, çocuklar, engelliler, kadınlar ve diğer güçsüz durumda olanlara karşı gerçekleştirilen eylemlere karşı yapılan ağır düzenleyici normlar şeklinde görülmektedir. Ceza muhakemesinde ise, bu tür durumlarda olanlar için, muhakemeyi kolaylaştırıcı düzenlemelere Kanunda yer verilmiştir.