Unutulma Hakkının Uygulanışı Açısından Arama Motorlarının Rolü

The Role of Search Engines in Terms of Implementation of the Right to be Forgotten

Tuba YILDIZ

Teknolojideki gelişmeler bilginin saklanmasını, işlenmesini, yayılmasını son derece kolaylaştırmıştır. Bu gelişmeler karşısında kişilik haklarının ve kişisel verilerin korunması amacıyla yeni hukuksal politikalar gündeme gelmiştir. Bu politikalar ile son dönemde güncel bir dijital temel hak olarak nitelendirilen unutulma hakkı doğmuştur. Dijital dünyadaki izlerinin kişiyi takip etmemesini sağlayan unutulma hakkı, kişinin internette olan ve kendisi ile bağlantısının kurulmasını istemediği içerikleri yönetebilmesini amaçlar. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın 13 Mayıs 2014 tarihli kararıyla unutulma hakkı taleplerine dair arama motorlarının hukuki sorumluluğu kabul edilmiştir. Hakkın uygulanışında ve kullanılışında arama motorlarının rolünün incelenmesi makalenin konusunu oluşturmaktadır.

Unutulma Hakkı, Kişisel Verilerin Korunması, 95/46/EC Sayılı Direktif, Arama Motorları, Genel Veri Koruma Regülasyonu.

Advances in technology; it has made it extremely easy to store, process and disseminate information. In the face of these developments, new legal policies have emerged in order to protect personal rights and personal data. In line with these policies, the right to be forgotten, which has recently been described as a contemporary digital fundamental right, has emerged. The right to be forgotten, which ensures that the traces of the digital world do not follow the person, aims to manage the content which is on the internet and which does not want to be connected with itself. The European Court of Justice’s decision dated May 13, 2014 accepted the legal responsibility of the search engines for the right to be forgotten. The role of search engines in the application and use of the right is the subject of the article.

The Right to be Forgotten, Protection of Personal Data, 95/46/EC Directive, Search Engines, General Data Protection Regulation.

GİRİŞ

Unutulma hakkı internetteki ve dijital ortamdaki rahatsız edici bir içeriğin akıbetinin ne olacağını içerik öznesi olan bireyin kontrolüne bırakmayı amaçlamaktadır. Birey, dijital ortamda yer alan bir verinin kendi adı ile bağlantısının kesilmesini unutulma hakkı ile talep edebilecektir.

Unutulma hakkı, ilk kez ülkeler bazında 2009 tarihinde Fransız Veri Koruma Birimi¹ (CNIL) tarafından temel anayasal bir hak olarak nitelendirilmiştir. Fransa’da 2010 yılında internette unutulma hakkının kullanılmasına yönelik kanun çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde yasalaşan ve “le droit a loubli- right of oblivion” olarak ifade bulan, bireylerin geçmiş mahkûmiyetlerinin tekrar yayınlanmasını önleyen hak günümüzdeki kullanımı ile unutulma hakkının yasal kökeni olarak kabul edilmektedir.

Unutulma hakkının öznesi, veri sahibi olan ve verinin kontrolünün kendisinde olması gereken kişidir. Unutulma hakkının yükümlüsü ise veri öznesinin unutulma hakkını yerine getirmekle görevli kimsedir. Unutulma hakkında öncelikli yükümlü arama motorlarıdır. Hakkın uygulanması hukuki kapsamda ilk olarak arama motorlarından istenmelidir. Bu durum 13 Mayıs 2014 tarihli Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın “Google-İspanya” kararında net olarak ifade edilmektedir. Arama motorları tarafından unutulma hakkı yükümlülüğü yerine getirilmez ise devreye diğer yükümlüler olan Ulusal Veri Koruma Ajansları ve mahkemeler girmektedir.