Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Medenî Usûl Hukukunda Keşfe Katlanma Zorunluluğu

The Obligation to Bearing of Jury View (Inspection) in Civil Procedure Law

Efe DIRENİSA

Bu çalışmanın amacı, keşfe katlanma zorunluluğunun hukukî temellerini ortaya koyarak, bu temeller çerçevesinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 291. ve 292. maddelerindeki düzenlemelerin daha doğru anlaşılmasına ve böylelikle doktrinde süregelen tartışmalara ve uygulamaya mütevazi bir katkı sağlamaktır. Mezkûr amaç doğrultusunda, çalışmada öncelikle keşif hakkında genel bilgiler verilmiştir. Özellikle keşfin delil niteliği ve konusu üzerinde durulmuştur. Ardından keşif için gerekli olan, keşif kararının verilmesi, keşfin mahkeme tarafından icrası ve keşif giderlerinin ödenmesi hususları ele alınmıştır. Ayrıca keşfe katlanma zorunluluğu, “genel katlanma zorunluluğu” (HMK m.291) ve “özel katlanma zorunluluğu” (HMK m.292) olarak iki ayrı konu şeklinde ele alınmıştır. Özel katlanma zorunluluğunun düzenlenmiş olduğu Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 292. maddesi incelenirken, bu hususta önem arz eden Türk Medenî Kanunu’nun 284. maddesi de değerlendirilmiştir.

Keşif, Keşfin Konusu, Keşif Kararı, Keşfe Katlanma Zorunluluğu, Soybağının Tespiti, Medenî Usûl Hukuku, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Türk Medenî Kanunu.

The aim of this study is to present the legal fundamentals of the obligation to bearing of jury view so that the regulations in Articles 291 and 292 of the Code of Civil Procedure could be better understood, and thus to make a modest contribution to the ongoing discussions and practices in the doctrine. In line with the stated purpose, first of all, general information is given about the jury view institution. The evidential value of jury view is particularly addressed within this context. Then procedures of jury view such as the issuance of a jury view decision, execution of the jury view decision by the court and payment of the jury view expenses are elaborated on. In addition, the obligation to bearing of jury view is examined as two separate subject matters as “general obligation to bearing” (CoCP a. 291) and “private obligation to bearing” (CoCP a. 292). Article 292 of the Civil Procedure Law, which regulates private obligation to bearing is examined in reference to Article 284 of the Turkish Civil Code, which is important in this regard.

Jury View / Inspection, Subject of Jury View, Jury View Decision, Obligation to Bearing of Jury View, Poof of Paternity, Civil Procedure Law, Code of Civil Procedure, Turkish Civil Code.

Hâkimin uyuşmazlık konusu hakkında bizzat duyu organları yardımıyla bulunduğu yerde veya mahkemede inceleme yaparak bilgi sahibi olmak amacıyla yaptığı keşif, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle1 önemli değişikliklere uğramıştır. Söz konusu değişikliklerden ikisinin temel nitelikte olduğu ve diğer değişikliklere nazaran ön plana çıktığı söylenebilir. Bunlardan ilki, keşfin konusunun, 1086 sayılı mülgâ Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda2 “özel hüküm sebepleri” olarak anılan 367. maddeyi de kapsayacak şekilde genişlemesidir. Yani keşfin konusu artık sadece taşınmazlarla sınırlı değildir. Taşınmazlar dışında uyuşmazlığa konu her türlü vakıa, eşya ve hatta insan bedeni keşfin konusunu oluşturur. Keşfin konusunun insan bedenini de kapsayacak şekilde genişlemesi, keşfe katlanma zorunluluğunun önemi arttırmıştır. “Keşfe katlanma zorunluluğu” düzenlemesi ise, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’yla getirilen keşifle ilgili ikinci temel nitelikteki değişikliktir.

Kanun’da keşfe katlanma zorunluluğu hem taraflar hem de üçüncü kişiler için öngörülmüştür. Keşfin konusu ne olursa olsun, taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve keşfin icrasını engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadır (HMK m.291). Bununla birlikte keşfin soybağının tespiti amacıyla insan bedeni üzerinden kan, doku veya sıvı örneği alınmasına yönelik olması halinde, herkes için özel bir katlanma zorunluluğu rejimi öngören Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 292. maddesi uygulanır.

Bu çalışmanın amacı, keşfe katlanma zorunluluğunun hukukî temellerini ortaya koyarak, bu temeller çerçevesinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 291. ve 292. maddelerindeki düzenlemelerin daha doğru anlaşılmasına ve böylelikle doktrinde süregelen tartışmalara ve uygulamaya mütevazi bir katkı sağlamaktır.