Nüfus Hizmetleri Kanununda Yapılan Son Değişiklikler

Recent Amendments to the Population Services Law

Ali DEMİRBAŞ

19.10.2017 tarih ve 7039 sayılı Kanun ile 25.4.2006 tarih ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda birtakım değişiklikler yapılmıştır. Örneğin, çocuğa ad verilmesinde sınırlama getirilmesi; çocuğun ve kadının soyadına ilişkin bazı yenilikler; nüfus kayıtlarının düzeltilmesi için aynı konuda tekrar dava açma hakkının verilmesi; soyadı değişikliğine ilişkin idareye tanınan yetkiler dikkat çeken değişikliklerden bazılarıdır. Söz konusu değişiklikler ile nüfus hizmetlerinin daha etkin ve verimli şekilde yerine getirilmesi sağlanacaktır. Bununla birlikte, söz konusu değişiklikler yeterli değildir. Söz gelişi halihazırda kadının soyadı ve çocuğun soyadı çokça tartışılan ve yargı kararlarına konu olan meselelerdir. Soyadına ilişkin düzenlemelerin dağınık oluşu bir başka meseledir. Tüm bu meseleler üzerinde tekrar düşünülmesi ve en uygun çözüm nedir arayışına gidilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan Nüfus Hizmetleri Kanun’da kısmi değişikliğe gidilmiş olması yaşanan sorunları tam olarak çözmeye yeterli değildir. Çalışmada, 7039 sayılı Kanun ile Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda yapılan değişikliklere dikkat çekilmiş, önemli görülen değişiklikler gerek teori gerek uygulama açısından incelenmiş ve bu değişikliklerin isabetli olup olmadıkları kritik edilmiştir.

Nüfus Hizmetleri Kanunu, 7039 sayılı Kanun, Kadının Soyadı, Çocuğun Soyadı, Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesi, Soyadı Değişikliği.

Some amendments were made with the Law No. 7039 dated 19.10.2017 in the Population Services Law dated 25.4.2006 and numbered 5490. For instance, the limitations on the child’s name; some novelties about the surname of the child and the woman; the right to sue again in the same context for the correction of population records; the authority granted to the administration on the surname change are some of the noteworthy changes. These changes will ensure that population services are performed more effectively and efficiently. However, these changes are not sufficient. For example, surname of women and surname of children are the most debated issues that are subject to judicial decisions. It is another matter that the legal arrangements regarding the surname are scattered. All these issues need to be rethought and searched for what is the most appropriate solution. In this respect, partial amendment of the Population Services Law is not sufficient to fully solve the problems. In the study, the changes made in the Population Services Law by Law No. 7039 were noted, and the important changes were examined both in terms of theory and practice and it was criticized whether these changes were right or not.

Population Services Law, Law No. 7039, Surname of Woman, Last Name of Child, Correction of Population Registers, Surname Change.

Giriş

Kişilerin doğumdan ölüme kadar kişisel ve medeni durumlarında meydana gelen değişikliklerin tespit edilmesi ve kütüklere yazılması başta olmak üzere nüfus hizmetlerine ilişkin usul ve esaslar 25.4.2006 tarih ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu¹ ile düzenlenmiştir. 19.10.2017 tarih ve 7039 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun² uyarınca Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda birtakım değişikliklere gidilmiştir. Söz konusu değişikliklerden ad ve soyada ilişkin düzenlemeler, müftülere nikah memurluğu sıfatı tanınması, aynı konuda tekraren nüfus sicilinde değişiklik sağlayan düzeltme davasının açılabilmesi, e-Devlet uygulaması ve adres bildirimi bakımından getirilen kolaylıklar dikkat çekmektedir.

Yukarıda bahsi geçen değişikliklerin öngörüldüğü 7039 sayılı Kanunun genel gerekçesinde³ söz konusu düzenleme ile hangi amaçların güdüldüğüne temas edilmektedir. Buna göre, nüfus hizmetlerini daha etkili, kaliteli ve hızlı yürütmek, vatandaşın işlemlerini hızlandırmak ve memnuniyetini artırmak, bürokrasiyi azaltmak, mahkemelerin iş yükünü azaltmak, e-Devlet uygulamasını yaygınlaştırmak genel gerekçeye yansıyan amaçlardandır. Bu çerçevede sırasıyla, ad bakımından öngörülen değişiklikler, müftülere evlendirme memurluğu sıfatı verilmesi, aynı konuda kayıt düzeltme davası açılabilmesi, e-devlet uygulamasında ve adres bildiriminde getirilen kolaylıklar bu çalışmada ele alınan konu başlıklarını oluşturmaktadır.

I. Ad Bakımından Öngörülen Değişikler

Gerek özad gerek soyadı, kişilik haklarının bir parçasıdır ve kullanılması zorunlu olan adlardır [SK⁴ m.1; SN⁵ m.1]. Diğer deyişle bir kişinin resmî adı, özadı ile soyadından oluşmaktadır.⁶ Esasında adın iki fonksiyonu bulunmaktadır. Ad, bir yandan kişiliğin ve bu bağlamda kişilik haklarının bir parçasını oluştururken diğer yandan toplum içinde ferdileştirme özelliği sayesinde hem ilgili kişiye hem kamuya yarar sağlamaktadır.⁷ Adın esaslı kısmını oluşturan⁸ soyadı, nesilden nesile intikal etmek suretiyle bir soya veya aileye bağlılığı ifade etmekle farklı aileye mensup bireyleri birbirinden ayırt etmeye yaramaktadır.⁹ Özad ile de kişilerin özellikle aile bireylerinin birbirinden ayırt edilmesi sağlanmaktadır.¹⁰ Bu bilgiler ışığında 7039 sayılı Kanun ile ad bakımından getirilen değişiklikler aşağıda incelenmiştir.