Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi

Judicial Review of Presidential Decrees

Halit YILMAZ

Anayasa değişikliği ile kabul edilen kendine özgü bir hükümet sistemi yanında kamu hukuku gündemimizde tartışılmaya başlanan önemli bir konu Cumhurbaşkanlığı kararnameleridir. Kararnamelerin yargısal denetimi Anayasa Mahkemesinin görev alanında yer almaktadır. Söz konusu denetim kanunların Anayasa’ya uygunluğu denetimiyle aynı yöntemlere tabi kılınmıştır. Kararnameler için getirilen anayasal düzenlemeler ciddi belirsizlikleri ve sorunları beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla kanunlar için oldukça anlaşılır biçimde gerçekleştirilen Anayasa’ya uygunluk denetimi, kararnameler söz konusu olduğunda karmaşık ihtimaller dahilinde değerlendirilmelidir.

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Yargısal Denetim, Anayasa Yargısı, Kanunilik İlkesi, İdari İşlem.

In addition to sui generis system of governance, as adopted by Constitutional amendments the Presidential Decrees has become one of the majorly discussed topics of the Turkish public law. The judicial review of Presidential Decrees is within the Constitutional Court’s jurisdiction and is subject to the same procedures as applied in the judicial review of the legislator’s constitutional compliance. However, the constitutional provisions pertinent to Decrees have generated serious legal uncertainties and complications. Consequently, the constitutional reviews of conformity as clearly and concisely applied for legislations, should, in cases of Decrees, be considered within its naturally complex attributes.

Presidential Decrees, Judicial Review, Constitutional Jurisdiction, Principle of Legality, Administrative Action.

Giriş

Anayasa değişikliğinden önce sadece Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğini düzenleme konusuyla sınırlandırılmış ve bir kanuna dayanmak zorunda olmadığı kabul edilen Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, sınırlı bir konuya hasredilmiş olmakla çok fazla tartışma konusu olmamış bir düzenleyici işlemdi. Yine bu kararname Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı bir işlem olarak yargısal denetime tabi değildi.

Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini¹ konu bakımından son derece geniş bir ölçeğe taşırken, getirdiği düzenlemelerin yeterince belirgin olmaması nedeniyle tartışılması ve açıklanması gereken muhtemel sorun doğurmuştur. Yeni bir norm kategorisi olarak kararnamelerin bir kanuna dayanmak zorunda olup olmadığı, normlar hiyerarşisindeki yeri, farklı türlerinin ve mahfuz bir kararname alanının bulunup bulunmadığı ve yargısal denetimi bugün tartıştığımız konular arasında yer almaktadır.

Bu çalışmada kararnamelerin yargısal denetimine ilişkin farklı ihtimaller üzerinde durmaya çalışacağız. Kararnamelerin yargısal denetimi, kararnamelere ilişkin yukarıda sıraladığımız konulardan bağımsız değildir. Bununla birlikte, örneğin kararnamelerin normlar hiyerarşisindeki yeri veya mahfuz kararname alanının bulunup bulunmadığı gibi konuları ayrıntılı bir şekilde tartışmak yerine, yeri geldiğinde bu konulara ilişkin çeşitli ihtimaller üzerinde durmayı tercih etmek, yargısal denetim konusuna yoğunlaşmak bakımından daha elverişlidir.