Elbirliği Mülkiyeti, Miras Ortaklığı ve Miras Hissesinin Haczi

Attachment of the Share in the Joint Ownership, Community of Heirs and Inheritance

Mesut ERTANHAN

Mirasçılar, tereke malları üzerinde, mirasın taksimine kadar elbirliği halinde mülkiyet hakkına sahip olurlar. Yani murisin ölümü üzerine, Türk Medeni Kanunu gereği aralarında elbirliği halinde mülkiyet kurallarının uygulanacağı, miras ortaklığı meydana gelir. Miras ortaklığının ortaya çıkmasından sonra, mirasçılardan birisinin alacaklısı miras hissesinin tamamının ya da belirli mal veya haklar üzerindeki hissesinin haczini isteyebilir. Miras hissesinin haczinden sonra, icra dairesi, miras ortaklığındaki mal veya hakların başkasına devrini önlemek için gerekli tedbirleri alır. İcra dairesi tarafından yapılacak en önemli usulü işlem, haciz kararının verilmesi ve haciz tutanağının düzenlenmesidir. İlgili kişilere miras hissesinin hacziyle ilgili yapılacak tebligata ilave olarak, mal veya haklarla ilgili sicilleri tutan kamu birimlerine de haciz bildiren müzekkere yazılır.

Miras Ortaklığı, Elbirliği Mülkiyet Hissesi, Miras Hissesi, Miras Hissesinin Haczi.

Heirs have right to the collective (joint) ownership on the property owned or possesed by the deceased until the inheritance is shared by them. That is to say, a succesion partnership (community of heirs), created by Turkish Civil Code, comes to exist due to the succession on death. After a succession partnership arises from a death, any creditor having to the credit of the heir’s account has right to want the Enforcement Office to apply attachment on the debtor heir’s all share or only the share of some defined property or rights in the succession. After the attachment, the enforcement offficer take necessary and temporary legal measurements so as to prevent the transferring of the property and rights to third person. One of the important procudural acts which carried out by enforcement officer is to make decission of the attachment and to draw up a record in order to complete the attacment. Besides giving notice to related persons regarding the attacment, a writt have to be sent to the public register offices responsible for recording transactions.

Community of Heirs, Share in the Joint Ownership, Share in the Inheritance, Attachment of the Share in the Inheritance.

Giriş

Türk Medeni Kanunu’nun 701-703. maddelerinde¹ düzenlenen elbirliği mülkiyeti (eski adıyla iştirak halinde mülkiyet), “Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.” şeklinde tanımlanmıştır (TMK² m.701).

Binaenaleyh bu hükümden anlaşıldığına göre, elbirliği mülkiyeti,³ aralarında bir ortaklık bağı bulunan kimselerin, bu ortaklıkları sebebiyle bir mala birlikte malik olmaları halidir. Paylı (müşterek) mülkiyette, malikler arasındaki birlik, bu mülkiyetten ötürü vücut bulurken, elbirliği mülkiyetinde, ortaklık mülkiyetten önce mevcut bulunmaktadır. Kısacası Medeni Kanun birlikte mülkiyet olarak iki mülkiyet tarzını düzenlemiştir. Birden çok kişi, bir maldaki mülkiyet hakkında pay (hisse) sahibi bulunduğu takdirde paylı mülkiyet, birden çok kimse aralarındaki ortaklık ilişkisi nedeniyle bir mala ortaklaşa malik oluyorlarsa elbirliği mülkiyeti söz konusu olur.⁴ Elbirliği mülkiyetine yol açan ortaklık, ancak kanunun kendisine bu vasfı tanıdığı bir ortaklık olabilir. Daha açık bir ifadeyle, elbirliği mülkiyetinde malikler arasındaki özel ortaklık ilişkisi bir hukukî olaydan ya da kanunun belirlediği bir hukukî işlemden doğabilir.⁵ Dolayısıyla elbirliği mülkiyetinin en önemli özelliği kanunda veya mukavelede açık hüküm olmadan birkaç kişinin bir mal üzerinde elbirliği halinde malik olamamasıdır.⁶ Elbirliği mülkiyetinde mal veya mal varlığı üzerinde tek bir mülkiyet söz konusudur.⁷ Paylı mülkiyette olduğu gibi (bkz., TMK m.688/MK m.623) hisseler bağımsız bir mal mahiyetinde değildirler ve mal üzerinde ortakların doğrudan doğruya hakları da yoktur.⁸

I. Elbirliği Mülkiyeti ve Miras Ortaklığı Kurumu ve Ortaklığa Ait İşlemler ve Ortaklığın Temsili

Hükmi şahsiyeti (tüzel kişiliği) olmayan⁹ elbirliği ortaklıkları, belli bir hukukî olaydan veya kanunun belirttiği hukukî işlemden sonra vücut bulur. Hukukî olayla vücut bulan elbirliği ortaklığının tipik örneği, ölen bir kimsenin mirasçılarının birden çok olması halinde, tereke bakımından bunların, murisin ölümü üzerine teşkil ettikleri ortaklıktır. Bu elbirliği mülkiyeti ortaklığı, “Miras Şirketi” ya da “Miras Ortaklığı” olarak isimlendirilmektedir (TMK m.640/MK m.581; Art. 602 ZGB).¹⁰