Faydalı Modelin Hükümsüzlüğü
Invalidity of Utility Model Registration
İpek BÜLBÜL
Faydalı model belgesi, yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik adımlarını sağlayan ancak buluş basamağı şartını sağlayamayan ve bu sebeple patent ile korunmayan buluşlara verilen bir belgedir. Patent ve faydalı modelin gittikçe arttırdığı öneminden temelini alan patentin ve faydalı modelin korunması konusu, Türkiye ve diğer gelişmiş ülkelerin mevzuat ve doktrinlerinde önemli bir yer almaktadır. Faydalı modelin korunma konusundaki en elzem konulardan birinin faydalı modelin hükümsüzlüğü olmasına binaen; faydalı modelin hükümsüzlüğüne konu alan çalışmanın en büyük kaynağını Sınai Mülkiyet Kanunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada faydalı modelin hükümsüzlüğü açıklanırken; önce terminoloji ve hükümsüzlük kavramının benzer kavramlarla ilişkisi üzerinde durulmuştur. Çalışmanın devamında ise faydalı modelin hükümsüzlüğü konusunda mevzuattaki düzenleme ve hükümsüzlük sebepleri açıklanmıştır. Son olarak da hükümsüzlük davası ve davanın sonuçları anlatılarak çalışmaya son verilmiştir.
Faydalı Model, Sınai Mülkiyet Kanunu, Hükümsüzlük, Patent.
Utility model certificate is the document provides a protection for inventions that have innovation and industrial applicability steps but fail to meet the requirements of the inventive step and therefore these inventions can’t be protected by patent. The protection of patent and utility model is one of the most important subject in doctrine and Patent Law of Turkey and in the other developed countries. Besides Invalidity of utility model takes a significant place in the protection of utility model. The foremost source of this study is The Code of Industrial Property. First of all, the terminology of the invalidity and the similar terms has been explained then the reasons of invalidity took place in this project and discussed widely. In the oncoming chapters were about the Lawsuit of Invalidity as a consequence of all reasons of Invalidity of Utility Model. During the last chapter, competent and authorized courts have explained.
Utility Model, Industrial Property, Invalidity.
Giriş
Faydalı model, daha önce kimsenin bilmediği bir ürün ortaya çıkaran veya var olan üründe gelişmeler yaratarak ürünün üretilmesinde veya çalıştırılmasında yenilik ve kolaylık sağlayan ve bu üründen belli bir süre ile üretme, kullanma, ithal ve ihraç etme gibi hakları kazanma süreci olarak tanımlanabilir. Faydalı model, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilecek bir faydalı model belgesi ile korunmaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere faydalı model gibi çağımız ve ülke menfaatleri için önemli bir konunun korunması, hak sahipliğinin tespiti ve mevzuatlarda düzenlenmesi elzem bir konudur. Bu sebeple hem dünya hem de ülkemizde çeşitli düzenlemelerle adımlar atılmış ve oluşturulan mevzuatlar ile faydalı modeli de içine alan bir Patent kavramı oluşmuştur. Ülkemizdeki patent ve dolaysıyla faydalı modelin korunması konusundaki en önemli mevzuat 1995 Tarih ve 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’dir. Ancak değişen dünya ve teknoloji koşullarına cevap veremeyen bu KHK, 10 Ocak 2017 tarihli ve 29944 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile mülga haline gelmiştir ve bahse konu bu Kanun ile faydalı modelin korunması daha kapsamlı bir şekilde düzenlenmiştir.
Faydalı modelin korunmasının sona ermesi sebeplerinden olan faydalı modelin hükümsüzlüğü konu olarak alınan bu çalışmanın başlangıcında kavramlar üzerinde durulmuştur. Hükümsüzlük kavramının tanımı yapılırken benzer kavramlarla olan ilişkisi ve farkları açıklanmıştır. Çalışmanın devamında faydalı modelin hükümsüzlüğüne neden olabilecek mevzuattaki sebepler üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonunda ise hükümsüzlük hallerinin mevcut olması durumunda başvurulacak bir çare olan ‘hükümsüzlük davası’ ele alınmıştır. Hükümsüzlük davasının taraf, yetki-görev ve süre konuları anlatılıp Türkiye’deki uygulamanın iyi bir şekilde anlaşılması hedeflenmiştir. Bölümün sonunda ise bu hükümsüzlük davasının etkileri yer almıştır.
1. Genel Olarak Hükümsüzlük
Hükümsüzlük kavramı, Türk hukuk terminolojisinde geçersizlik olarak da ifade edilmekte olup; iptal, sona erme gibi kavramlara yakın olması hasebiyle karıştırılmaktadır ve hem anlam hem içerik bakımından tartışmalı konulardan biridir. Genel anlamda hükümsüzlük; esas ve şekil şartları noksanlığı nedeniyle bir hukuki eylemin sonuç doğurmama hali olarak tanımlanabilir1 ve hem iptal hem de butlan kavramlarını içine alan bir üst kavram olarak nitelendirilebilir.2
