Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Düzenlenen Ceza Hükümlerinde İçerik ve Uygulama Sorunları
H. Selcen TURAN
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda düzenlenen ceza hükümlerindeki içerik ve uygulama sorunlarının değerlendirildiği çalışmada, gerek kanunun esas amacına aykırılık teşkil eden, gerek ceza hukuku prensipleri ile çelişen gerekse maddelerin lafzında ya da düzenlenme tarzındaki eksiklik veya yetersizlikler sebebiyle amaçlanan korumayı sağlayamayacak nitelik taşıyan hükümlere örnek olarak; FSEK’inn 81/13. Md.de düzenlenen özel içtima kuralı, esere tanınmış başkasının adını koyma suçu, eser sahibinin ad belirtme hakkını koruyan ceza hükümlerinin yetersizliği, yetersiz kaynak gösterme suçu ve bandrol suçlarında fiil tasnifi sorunu ele alınmıştır. Örnek olarak incelenen bu hükümlerdeki sorunların çözümüne ilişkin değerlendirmelere de, her hükmün incelendiği bölümde yer verilmiştir.
FSEK, Eser, Telif, Telif Suçları, Manevi Hak, Ad Belirtme, İktibas, Bandrol.
GİRİŞ
Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda yer alan ceza hükümleri, son 30 yılda hukukumuzda en çok değişiklik geçiren kanun maddelerindendir. Kanunun 1951 tarihli ilk metninde yer alan ceza hükümleri 1983’e kadar varlığını korumuş, 1983 yılında 2936 sayılı Kanunla, 1995 yılında 4110 sayılı Kanunla, 2001 yılında 4630 sayılı Kanunla, 2004 yılında 5101 sayılı Kanunla ve en nihayet 2008 yılında 5728 sayılı Kanunla defalarca değiştirilmiştir1. Bugüne gelindiğinde halihazırda gündemde olan 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Taslağında da yine ceza hükümlerini değiştirecek düzenlemeler mevcuttur. Ancak ne var ki, Taslakta ceza hükümleri için öngörülen değişiklikler, bu hükümlerin içerik olarak taşıdığı ve uygulamada yol açtığı sorunları çözümlemekten uzaktır.
FSEK’te ceza hükümleri, gerek kanun yapma tekniği gerek ceza hukuku esasları gerekse uygulama esasları çerçevesinde yeterlilik arz etmemekte, çok sayıda sorun barındırmaktadır. Bu çalışmada, FSEK’teki, içerik ve uygulamada sorunlara sahne olan ceza hükümlerinin sadece bir kısmı değerlendirilmiştir. Örnek olarak bu çalışmaya konu edilen hususlar; FSEK m. 81/13’te düzenlenen özel içtima kuralının yol açacağı hakkaniyete aykırı sonuçlar ve Taslakta bu hükme ilişkin değişiklik; Kanunla ve içerik olarak yer aldığı maddeyle çelişki içindeki "bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltmak, dağıtmak, yaymak veya yayımlamak" hükmü; eser sahibinin manevi hakları arasındaki ad belirtme hakkının ihlaline ilişkin düzenlemedeki ciddi eksiklikler; ve bandrol suçlarına konu fiillerin tasnif sorunu değerlendirilerek, hükümlerin düzenlenişindeki hata veya uygulamada yol açacakları sorunlar tartışılmıştır.
I. FSEK 81/13’TE DÜZENLENEN ÖZEL İÇTİMA KURALINDA UYGULAMA SORUNLARI
Bilindiği üzere Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda eser sahibinin hakları, eser üzerindeki manevi haklar ve mali haklar olarak ayrı ayrı tanınmış; ayrıca eser sahibi dışında bağlantılı hak sahibi olarak gösterilen kimselerin de, eser sahibinin mali haklarına paralel hakları olduğu kabul edilmiştir. Kanunun son hali itibariyle, hak sahiplerinin manevi, mali veya bağlantılı haklarına tecavüz teşkil eden suçlar FSEK m. 71'de toplanmıştır2.
