Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yol Vergisi’nin Tarihsel Gelişimi ve Vergi Hukukundaki Yeri

Faruk GÜÇLÜ

Yol Vergisi , günümüzde Cumhuriyet döneminde uygulanan vergiler arasında yer alan ve adil olmayan “kelle vergisi ” olarak bilinmektedir. Oysa Yol Vergisinin, değişik adlarla Osmanlı Döneminde uygulandığı ve günümüzde de yine değişik adlarla (taşıt pulu ve asfalt katılım payı vb.) uygulandığı bilinmek durumundadır. Yol Vergisi adil olmayan bir vergi türü olarak mali tarihimizde yerini almıştır.

Yol Vergisi, Cumhuriyet, Kelle Vergisi, Osmanlı Vergisi.

I. YOL VERGİSİNİN KAPSAMI VE ÖZELLİKLERİ

1942 yılında uygulanan Varlık Vergisi gibi Yol Vergisi de aradan uzun zaman geçmiş olmasına rağmen hâlâ tartışılan konular arasındadır.

Gerek Osmanlı Devleti gerek genç Türkiye Cumhuriyeti, henüz gelişmemiş olan karayolu ve demiryolu ağlarını genişletmek amacıyla yol vergisi uygulamalarına başvurmuştur. Genç Cumhuriyet’in, yaşadığı mali sıkıntıyı aşmak ve Kurtuluş Savaşı’nda azalan nüfusu çoğaltmak amacıyla “Yol Vergisi” denilen bir çeşit “kelle vergisi” uyguladığı görülmektedir.

Osmanlı döneminden kalma demiryollarının yetersiz ve yabancı sermayeye ait olması, karayollarının yok denecek kadar az olması Cumhuriyet Hükümetine, Osmanlı’dan kalan bir vergi olan yol vergisi uygulamasına devam etme kararı aldırmıştır. Yol vergisi, her dönem değişen hane başına düşen rakamsal bir borcu ifade ediyordu ve mükellefiyetin parasal olarak ödenememesi ya da ödemeden kaçınılması halinde, bedensel olarak yol işlerinde en az 3-4 gün çalışmayı gerektiren bir yükümlülük içermekte idi. Cumhuriyet döneminde, 18-60 yaş grubundaki erkeklerin vergi mükellefi olarak tanımlandığı görülmektedir.