Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Delil Olarak Değerlendirilmesi

Evaluation of Witness Testimony as Evidence in Criminal Procedure

Metin KÖSE

Ceza muhakemesinde maddi gerçeğin bulunmasının ve hukuk düzeni açısından doğru bir karar verilebilmesinin öncelikli şartı, delillerin sağlıklı bir şekilde ortaya konulup değerlendirilmesidir. Deliller duruşmada hükmün oluşmasına katkı sağlayacak süjelerin önüne konur ve tartışmaya açılır. Hâkim duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delilleri akıl yürütmek suretiyle serbestçe değerlendirerek vicdani kanaatini oluşturur. Bu bağlamda, hâkim tanık beyanının delil değerini belirlemek için tanıklığın içeriği ile tecrübe kurallarını karşılaştırır. Hâkim, tecrübe kurallarına dayanarak yaptığı değerlendirme sonucunda gerçeğe uygun olduğu kanaatini edindiği tanık beyanını delil olarak kabul eder ve onunla hüküm verir. Güvenilir bulmadığı veya genel bilinen gerçeklere, hayat tecrübelerine aykırı gördüğü tanık beyanını ise delil olarak kabul etmez. Bu çalışmada “Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Delil Olarak Değerlendirilmesi” başlığı altında tanık beyanının ortaya konulması, tartışılması ve gerçeğe uygunluk bakımından değerlendirilmesi ele alınmıştır.

Tanık Beyanı, Tanıklıktan Çekinme, Tanığa Soru Yöneltilmesi, Tanıkların Yüzleştirilmesi, Tanık Beyanının Değerlendirilmesi.

In criminal procedure, primary requirement of obtaining particular truth and making right decision is submitting and evaluating evidence accurately. Evidence must be presented to who may contribute to the constitution of the verdict and discussion must be started. Judge should conclude his/her moral certainty through reasoning discussed evidence in the trial with free evaluation of the evidence. In this context, the judge compares the content of the witness with the rules of experience to determine the evidence value of the witness testimony. As a result of his evaluation based on the experience rules the judge accepts the witness testimony, which he considered truthful, as evidence and judges with it. The judge doesn’t accept the witness testimony that is incredible or contrary to commonly known facts and human experiences, as evidence. In this study, under the title of “Evaluation of Witness Testimony As Evidence in Criminal Procedure” submission, discussion and evaluation of the witness testimony was investigated.

Witness Testimony, Refraining From Testimony, Posing Questions to Witness, Confronted of Witnesses, Evaluation of Witnees Testimony.

GİRİŞ

Ceza muhakemesi hukuku literatüründe sıklıkla vurgulandığı üzere, günümüz ceza muhakemesinin temel amacı, bireylerin haklarına saygılı şekilde maddi gerçeği bulmak suretiyle cezai uyuşmazlığı çözmektir. Maddi gerçeğin bulunmasının ve hukuk düzeni açısından doğru bir karar verilebilmesinin öncelikli şart ise, delillerin sağlıklı bir şekilde ortaya konulup değerlendirilmesidir.

Ceza muhakemesinde ispat edilecek hususun geçmişteki olaylara ilişkin olması, bu olayların ortaya çıkacağı zamanın ve şartların önceden bilinememesi², dolayısıyla delillerin önceden hazırlanamaması, vicdani ispat sisteminin benimsenmesine neden olmuştur³.

Vicdani ispat sisteminde delil tür, biçim ve sayısında bir sınırlandırma olmadığı gibi⁴, hâkim delilin ispat gücünü herhangi katı bir kurala bağlı olmaksızın serbestçe değerlendirir⁵. Bu itibarla, tanık beyanlarını serbestçe değerlendiren hâkim, önüne gelen bir olayda üç tanığın beyanını inandırıcı bulmayıp, gerekçesini göstererek aksi yönde açıklamalarda bulunan tek tanığın beyanını inandırıcı bulabilir⁶. Keza hâkim gerekçesini göstererek, bir olayda yeminsiz dinlenen bir tanığın beyanını, yeminli olarak dinlenen bir tanığın beyanından üstün tutabilir⁷. Hâkim, çelişkili tanık beyanlarından hangisine değer tanıyacağı konusunda da gerekçelendirmek kaydıyla serbesttir⁸.