Mirası Ret Hakkının Düşmesine Sebep Olan Haller

The Cases Caused Forfeiture of Right to Disclaim

Müge ÜREM

Hukukumuzda külli halefiyet ilkesi uyarınca mirasçı olmak yönünde bir isteğin bulunması veya mirasbırakanın ölümünden haberdar olunması aranmaksızın mirasçılar kendiliğinden mirasçılık sıfatına sahip olurlar. Bununla birlikte mirasbırakanın ölümüyle mirasçının mirası kazanması ise geçici niteliktedir. Mirasçıların mirası kazanması, ret süresi içinde mirası reddetmeme bozucu koşuluna bağlanmıştır. Geçici kazanma ve geçici mirasçılık sıfatını kesin hale dönüştürecek olan, mirasın süresi içinde reddedilmemesidir. Mirasın reddi, bir hakkın bir kimseye dayatılamayacağı ilkesinin uzantısıdır. Türk Medeni Kanunu’nun 610. maddesinin ikinci fıkrasında mirası ret hakkının düşmesine sebep olan haller düzenlenmiştir. Hüküm uyarınca mirası ret süresi sona ermeden mirasçı olarak tereke işlemlerine karışan, terekenin olağan yönetimi niteliğinde olmayan veya mirasbırakanın işlerinin yürütülmesi için gerekli olanın dışında işler yapan ya da tereke mallarını gizleyen veya kendisine maleden mirasçı, mirası reddedemez. Bu makalenin amacı, anılan hükümdeki hakkın çıkar ölçütü dikkate alınarak mirasçının ret hakkını düşüren hallerin, özellikle de mirasçının mirası örtülü kabulü anlamına gelen davranışların belirlenmesi ve bu amaçla özellikle Yargıtay kararları çerçevesinde somut olay örneklerinin verilmesidir.

Miras, Mirası Ret Hakkı, Mirasın Reddi, Mirası Ret Hakkının Düşmesi, Mirasın Kabulü, Tereke Malları.

In Turkish law and under the principle of universal succession, the heirs take the title to inheritance irrespective of their intention in this regard or their knowledge of the death of the deceased. However, this universal transfer of inheritance to the heirs is temporary and subject to the condition that they do not renounce the inheritance within the time limit. Their title becomes final only after the elapse of this period for the renunciation. Renunciation of inheritance can be considered as an extension of the principle that no right can be imposed against one’s will. Under Article 610/II of Turkish Civil Code, the cases caused forfeiture of right to disclaim. In accordance with such article where an heir has interfered in the affairs of the estate before expiry of the disclaimer time limit or has acted in a manner not conducive to administering the estate or maintaining the deceased’s business activities, or where he or she has appropriated or concealed objects belonging to the estate, he or she is no longer entitled to disclaim the inheritance. The aim of this work is to specify the cases caused forfeiture of right to disclaim considering the right’s interest criterion under such article, particularly an heir’s acts being inferred the implicit acceptance of inheritance and for this purpose to exemplify the concrete cases.

Inheritance, Right of Disclaim of Inheritance, Disclaim of Inheritance, Forfeiture of Right to Disclaim, Acceptance of Inheritance, Objects Belonging to the Estate.

Giriş

Hukukumuzda mirasın yasal ve atanmış mirasçılara geçişinde benimsenen külli halefiyet ilkesi uyarınca mirasçı olmak yönünde bir isteğin bulunması veya mirasbırakanın ölümünden haberdar olunması aranmaksızın mirasçılar kendiliğinden mirasçılık sıfatına sahip olurlar; böylece mirasbırakanın mirasını bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar (TMK m.599/I) ve borçlarından da kişisel olarak sorumlu olurlar.¹

Mirasçının, mirası kazanmasından sonrasındaki sorumluluğu, kendisine ait tüm malvarlığı değerlerini de kapsadığından mirasbırakanın alacaklıları ile birebir karşı karşıya kalabilme ihtimali mevcuttur. Birden çok mirasçının bulunması halinde mirasçılar, tereke borçlarından da müteselsilen sorumludur (TMK m.641/I). Dolayısıyla mirasbırakanın ölümüyle birlikte mirasın kendiliğinden yasal mirasçılara geçmesi her zaman mirasçı lehine olmayacağından bahisle kanun koyucu, somut olayın özelliğine göre külli halefiyet ilkesinin sakıncalı sonuçlarını bertaraf etmek ve mirasbırakanın borçlarından sorumluluğu ortadan kaldırmak için “mirasın reddi” kurumunu kabul etmiştir. Bununla birlikte mirasın reddinin işlevleri arasında mirasçının mirastan başkalarını yararlandırma amacı, alacaklılarının tahsil etmesini önlemek amacıyla mirası diğer mirasçılara kazandırma arzusu, mirasbırakana duyulan soğukluk da sayılabilir. Bu sebeplerden doğan TMK m.605-618 hükümleri arasında düzenlenmiş “mirasın reddi” kurumu, mirasbırakanın pasifini arttıran işlemlerinin sonucuna mirasçının katlanma yükümlülüğünü ortadan kaldırma işlevini görmektedir.

Kanun koyucu mirasçıya mirası ret hakkı tanımakla birlikte TMK m.610 hükmünde hakkın çıkar ölçütü dikkate alınarak mirasçının ret hakkını düşüren halleri düzenlemiştir. Mirasın reddi kurumunun tüm ayrıntılarına girmeksizin sadece mirasçının mirası ret hakkının düşmesi, özellikle de mirasçının mirası örtülü kabulü anlamına gelen davranışları makalemizin konusunu oluşturmakta olup konu, Yargıtay kararları, Türk ve İsviçre doktrini çerçevesinde irdelenecektir.