TTK m.7/2 Bağlamında Ticari Borca Kefalet Sözleşmesinin Özellikleri-Kefilin Sorumluluğu ve Takibi
Characteristics of the Suretyship Contract for a Commercial Debt in the Context of Para.2 of Art.7 of TCC-Liability and Legal Proceeding of Surety
Sevgi BOZKURT YAŞAR
Kefalet sözleşmesi 6098 sayılı TBK m.581 vd. düzenlenmiş olup, yeni kanun ile kefalet sözleşmesi hükümlerinde esaslı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler ile birlikte TTK m.7/2 bağlamında ticari bir borca kefil olunması halinin, adi bir borca kefaletten farklılıkları önem taşımaktadır. Bu farklılıklar özellikle kefalet akdinin geçerlilik şartları ve sorumluluğunun kapsamı bakımından önem taşımaktadır. Öncelikle TBK sisteminde asıl kefalet türünün adi kefalet olarak düzenlenmesi ve müteselsil kefaletin varlığı için kefilin kendi el yazısı ile müteselsil kefil olma iradesinin aranması karşısında TTK m.7/2’nin getirdiği teselsül karinesinin ne şekilde bağdaşacağı önem taşımaktadır. Ayrıca evli kişiler bakımından TBK m.584 uyarınca eşin rızasının alınması gerekliliğinin bazı ticari borçlar bakımından sınırlandırılması ticari borçlara kefalet sözleşmesinin geçerliliği bakımından farklılık yaratmaktadır. Anılan düzenlemelerin yanı sıra ticari borca kefalet halinde temerrüt faizi ve anapara faizlerinin talep edilebilirlik şartları, oranları ve TBK 88 ve 120 maddelerinde düzenlenen sınırlamalara tabi olup olmadıkları hususları da kefilin durumunu adi işlere oranla farklı kılmaktadır. Ticari bir borca kefalette diğer önemli bir husus ise mülga 6762 sayılı TTK’da yer almayan ancak 6102 sayılı TTK’nın yasalaşma sürecinde TBMM’de eklenen TTK 7/1c.2 hükmüdür. Kefil ve kefillere, taahhüt veya ödemenin yapılmadığı veya yerine getirilmediği ihbar edilmeden temerrüt faizi yürütülemeyeceğine ilişkin anılan hüküm, özellikle TBK sisteminde kefilin asıl borçlunun sorumlu olduğu temerrüt faizinden sorumluluğu bakımından kendisine herhangi bir ihbar şartına bağlanmamış olması nedeniyle önemli bir ayrımı içermektedir.
Ticari Borç, Kefalet, Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları, Kefilin Sorumluluğu, Kefilin Takibi.
Suretyship contract is regulated by Art.581 ff. in numbered 6098 Turkish Commercial Code (TCC) and with the new code fundamental amendments have been made in provisions. With these amendments, it is important the differences of becoming a surety of a commercial dept in the context of para. 2 of Art.7 from becoming a surety of a simple obligation. These differences are especially in terms of the conditions for validity of the suretyship contract and the scope of the liability. Primarily it is an important problem that correlating the system of Turkish Code of Obligation (TCO) which accepted the principal type of a suretyship contract is ordinary suretyship and the para. 2 of Art.7 of TCC that has a presumption of joint suretyship. Also relating to some commercial debts that limiting the necessity of receiving spouse’s approval in accordance with Art.584 of TCO, bringing a difference the validity of suretyship contract of commercial debts. Besides the above mentioned provisions, in case of a suretyship contract related to commercial debts; the situation of the surety has some differences from an ordinary suretyship with respect to the requirements of claimability of default interest and principal interest and their rates and the issue of if they are subject to the limitation of Art.88 and 120 of TCO. Another important matter for a surety relating to commercial debts is the provision of the second sentence of para. 1 of Art 7 of TCC which was not included in abolished TCC numbered 6762 but was added to new code in the process of enactment of TCC in Turkish Grand National Assembly. In the system of the TCO the surety can be liable the main debtor’s default interest without any notification while in the TCC it is regulated that, it can not be applied to the surety and sureties default interest without the notification of the commitment is not fulfilled or payment is not made or executed. This is also a significant difference for a surety of a commercial debt.
Commercial Debt, Suretyship Contracts, Conditions for Validity of the Suretyship Contract, Liability of the Surety, Legal Proceeding of the Surety.
Giriş
Kefalet sözleşmesi; kefilin, borçlunun borcunu ödememesi halinde, borcun ifa edilmemesinin sonuçlarından kendisinin kişisel olarak sorumlu olacağını alacaklıya karşı yükümlendiği bir sözleşme olarak tanımlanmaktadır. Ticari işlere uygulanan özel ticari hükümler, ticari bir borca kefalet halinde kefalet akdinin geçerliliği ve kefilin sorumluluğunun kapsamı bakımından adi işlere oranlara bir takım farklılıklar ortaya çıkarmaktadır. TTK m.7/2 bağlamında ticari borçlar ise TTK 3 ve 19. maddeleri çerçevesinde tespit edilen ticari işlerden kaynaklanan borçlardır.
TBK 581 ila 603. maddeleri arasında düzenlenmiş olan kefalet sözleşmesinde kanunun temel aldığı kefalet türü adi kefalettir. TBK m.583/1’de kefalet sözleşmelerinin akdinde nitelikli yazılı şekil şartı geçerlilik şekli olarak benimsenmiştir. Hüküm gereği kefilin sorumlu olduğu azami miktarın, kefalet tarihinin ve müteselsil kefil olması halinde bu sıfatla veya bu anlama gelen herhangi bir ifade ile yükümlülük altına girdiğinin kefilin kendi el yazısı ile kefalet sözleşmesinde belirtilmesi şarttır. TTK m.7/1’de ise ticari işlerden kaynaklanan borçlarda teselsül karinesi benimsenmiş olup, aynı ilke hükmün ikinci fıkrasında bu tür borçlara kefalet halinde de kabul edilmiştir. Diğer bir farklılık ise 6455 sayılı Kanun m.77 ile bazı ticari nitelikteki borçlara kefil olunabilmesi bakımından TBK m.584’te yer verilen eşlerden birinin mahkeme tarafından verilmiş ayrılık kararı olmadıkça veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı doğmadıkça ancak diğerinin rızası ile kefil olabileceği düzenlemesine getirilen istisnadır. Ayrıca 6102 sayılı TTK tasarısına TBMM’de yasalaşma sürecinde TTK 7/1 hükmüne son cümle olarak eklenen kefil ve kefillere, taahhüt veya ödemenin yapılmadığı veya yerine getirilmediği ihbar edilmeden temerrüt faizinin yürütülemeyeceğine ilişkin düzenleme ile ticari borçlara kefil olan kişinin sorumluluğunun kapsamında önemli bir değişiklik getirilmiştir. Ticari borca kefalet halinde, temerrüt ve ana para faizinin talep şartları ve uygulanacak oranlar bakımından da adi işlerden farklı yönler önem taşımaktadır.
Çalışmada öncelikle kefalet sözleşmesine ilişkin genel esaslar ele alındıktan sonra, ticari borçlara kefaletin özellikleri incelenecektir. Son bölümde ise kefalet borcunun muacceliyeti ile temerrüdü ve takibine ilişkin esaslar Yargıtay kararları çerçevesinde değerlendirilecektir.
